Fort XIV Twierdzy Toruń

 

Fort XIV Józef Bem, oryginalnie (przed 1920 r.): fort VIa Hermann Balk, w okresie międzywojennym: Fort XIV Józef Dwernicki.
Fort pośredni.

Zbudowany w latach 1889-1893 jako fort piechoty, jako jedyny w całości otoczony mokrą fosą (4 m głęb., 35 m szer.), co jest wyjątkiwem dla fortów w naszej części Europy. Woda w fosie nie była elementem projektowym fortu, ale jest wynikiem zbierania się jej na gliniastym podłożu, uniemożliwiającym jej odpływ.

Warownia mogła pomieścić około 300 żołnierzy, w skład których wchodziła jedna kompanii piechoty oraz obsługa dział na lawetach kołowych, a także mniejszych działek. Fort nie dysponował ciężką artylerią. Prowadzą do niego dwie bramy, a pomiędzy nimi, nad fosą przerzucono częściowo zwodzony most otwierany pod kątem 45° (dziś jest to most stały).

 

Mury skarpowe i przeciwskarpowe zostały zastąpione płotem fortecznym. Bardzo dobrze zachowane urządzenia fortu, schron ochrony wjazdu, dziedziniec wjazdowy, grobla z mostem, koszary nasady, schrony wałowe, poterny oraz obie wieże obserwacyjne WT90.

 

Po włączeniu Torunia do Polski w 1920 r. przez 2 kolejne lata w Forcie XIV skoszarowana była kompania wartownicza polskich żołnierzy, która sprawowała pieczę nad Obozem Internowania Nr 11, gdzie przetrzymywano jeńców armii Imperium Rosyjskiego gen. Piotra Wrangla z okresu wojny polsko-bolszewickiej (1920-1922). Obóz rozlokowano w okolicznych fortach - XI, XII i XV. W późniejszych latach fort służył jako wojskowy magazyn.
W czasie II wojny światowej funkcjonował tu szpital obozowy Stalagu XXA.

Po II wojnie wojsko polskie dysponowało fortem aż do pocz XXI w., lokując tu skład amuniacji i materiałów wybuchowych.
Od pocz. XXI w. obiekt użytkowany przez prywatnego właściciela, nie jest udostępniony do zwiedzania. Warty obejrzenia jest stok bojowy wałów fortu z zachowanymi miejscami z przedstokiem z siecią kolczastą. Wokół dobrze widoczne schrony artylerzystów ze stanowiskami baterii pośrednich oraz schrony.