Dom Społeczny im. J. Piłsudskiego

 

Budynek wzniesiono w latach 1934-1935 wg projektu Leopolda Jarosławskiego w stylu modernistycznym (a zwłaszcza jego odmianie funkcjonalistycznej) z inicjatywy Towarzystwa Domu Społecznego. Swoje cele Towarzystwo, które obejmowało 24 organizacje i całe województwo pomorskie, określiło jako krzewienie idei obronności kraju, tworzenie warunków spółdziałania stowarzyszeń pracujących dla tej idei poprzez budowanie własnych domów, urządzenie bibliotek i pracowni naukowych, wydawanie publikacji, urządzanie zbiórek i kwest. Do 1939 r. swoją siedzibę miały tu liczne organizacje społeczne, kulturalne i młodzieżowe. Urządzano m.in. wystawy, prelekcje, wykłady.
Dom Społeczny był pierwszym tego typu obiektem w Polsce, ale wkrótce idea skupienia w jednym budynku wielu organizacji rozprzestrzeniła się po całym województwie pomorskim i podobne obiekty planowano wybudować m.in. w Bydgoszczy, Gdyni, Wąbrzeźnie.

 

Widok z 1936 r.

 

W czasie II wojny światowej Dom Społeczny okupanci przystosowali dla potrzeb internatu Ingenieurschule für Luftfahrttechnik - szkołę inżynierii lotniczej; szkoła działała w pobliżu - w gmachu Muzeum Ziemi Pomorskiej, którego rozpoczętą w 1937 r. budowę przerwał wybuch wojny.

 

Uniwersytet Mikołaja Kopernika przejął gmach dawnego Domu Społecznego po II wojnie światowej - w październiku 1945 r., po wcześniejszej dewastacji przez wojsko sowieckie; ewakuujące się wojsko zabrało ze sobą niemal wszystkie ruchome i nieruchome urządzenia, a szabrownicy zajęli się resztą.
UMK urządziło tu siedzibę Domu Studenckiego nr 1; wtedy budynek został nieznacznie przebudowany (m.in. okna górnej kondygnacji w ryzalicie wschodnim, okna parteru w elewacji południowej), jednak nadal pełni tę funkcję.
Niestety w wyniku remontu w 2014 r. budynek ponownie stracił swoje pierwotne cechy stylowe - został pomalowany na kolor pistacjowy, usunięto również charakterystyczną sterczynę oraz zredukowano wieńczący elewacje gzyms.