Kamienice i domy ul. A. Mickiewicza

Długa na 2,25 km ulica Adama Mickiewicza jest jedną z dwóch - obok ul. Bydgoskiej - głównych ulic Przedmieścia Bydgoskiego. Biegnie równoleżnikowo od placu Artylerii Polskiej w centrum Torunia do skrzyżowania z ul. Bydgoską.

W 1886 r. nazwano ją Mellienstrasse, na cześć zasłużonego dla niemieckiego Torunia prezydenta i nadburmistrza, Gottlieba
Melliena, pełniącego te urzędy w latach 1817–1830.

Już przed 1889 r. wiódł tędy trakt z Torunia do dawnej wsi miejskiej Przysiek, a w tymże 1889 r. władze sporządziły plan urbanistyczny Przedmieścia, nadający ulicom regularną siatkę i wykorzystujący, jako główne osie dzielnicy dwa trakty - ob. ul. Bydgoską i Mickiewcza.
Na północ od ul. Mickiewicza wytyczono ul. Broniewskiego (wtedy Kasernenstrasse). Wszystkie te trzy ulice były względem siebie równoległe i znajdowały się w niemalże równych od siebie odległościach. Ulice Bydgoska i Mickiewicza połączyły się z wąskimi ścieżkami wychodzącymi ze Starego Miasta w kierunku zachodnim i stworzyły przez to długie linie komunikacyjne, biegnące aż po koszary ułanów powstałe w 1884 r. Krótsza pozostawała ul. Broniewskiego, ponieważ od strony wschodniej wybudowanie jej przedłużenia ograniczyły Góry Zajęcze, od zachodu zaś kończyła się ona przy wyżej wymienionych koszarach ułańskich.

 

 

To duża wielkomiejska kamienica czynszowa zbudowana po 1912 r., z dwiema klatkami schodowymi, zbudowana na planie litery L wg projektu Philippa Dexheimera dla kupca, przedsiębiorcy budowlanego i radnego miejskiego Gustava Ackermanna. W wystroju posiada wiele elementów secesyjnych, jednak całość utrzymana jest w konwencji historyzującej, z inspiracjami romantyczno-modernizującymi.
Wschodnia - najbardziej reprezentacyjna część kamienicy jest symetryczna. W jej bocznych osiach znajdują się podwójne loggie na każdej kondygnacji, zwieńczone podwójnymi trójkątnymi szczytami. Niektóre loggie są przeszklone. Przez środkową oś prowadzi wejście. Od ulicy wiedzie do niego chodnik z czarnych i białych płytek ułożonych w szachownicę, kryty szklanym dachem w stylu secesyjnym z ornamentem kutym w żelazie. Wejście od ulicy Mickiewicza jest obramowane ozdobnym wieńcem z numerem domu. 
W kamienicy znajdowały się dwie windy; były to jedne z pierwszych takich urządzeń w Toruniu. Ich szyby, choć pozbawione kabiny i mechanizmu, ale za to z pozostałościami podświetlanych tabliczek informujących o tym, że winda jest w ruchu, zachowały się do dziś.
Na zapleczu budynku, od strony al. 500-lecia, przylega doń drewniana oficyna w stylu uzdrowiskowym. Jest to struktura starsza od kamienicy, powstała na pocz. XX w., gdy jeszcze w tej części dzielnicy obowiązywały (do 1909 r.) ograniczenia budowlane ze względów obronno-strategicznych Twierdzy Toruń.

 

 

 

ul. Mickiewicza 2/4

Budynek wzniesiono w latach 1934-1935 wg projektu Leopolda Jarosławskiego w stylu modernistycznym z inicjatywy Towarzystwa Domu Społecznego. Swoje cele Towarzystwo, które obejmowało 24 organizacje i całe województwo pomorskie, określiło jako krzewienie idei obronności kraju, tworzenie warunków spółdziałania stowarzyszeń pracujących dla tej idei poprzez budowanie własnych domów, urządzenie bibliotek i pracowni naukowych, wydawanie publikacji, urządzanie zbiórek i kwest. Do 1939 r. swoją siedzibę miały tu liczne organizacje społeczne, kulturalne i młodzieżowe. Urządzano m.in. wystawy, prelekcje, wykłady.
Dom Społeczny był pierwszym tego typu obiektem w Polsce, ale wkrótce idea skupienia w jednym budynku wielu organizacji rozprzestrzeniła się po całym województwie pomorskim i podobne obiekty planowano wybudować m.in. w Bydgoszczy, Gdyni, Wąbrzeźnie. Zobacz >>>

 

 

Przy wschodnim odcinku ulicy, pod nr 7 stoi modernistyczna kamienica, zaprojektowana przez polsko-rosyjską parę architektów, Kazimierza i Wierę Sylwestrowiczów. Budynek powstał w 1934 r. dla Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń od Ognia i Gradobicia "Vesta" jako kamienica czynszowa, z 37 mieszkaniami 2- lub 3- pokojowymi z łazienkami i pokojami dla służby. W piwnicy kamienicy umieszczono także schron przeciwgazowy – jeden z pierwszych w Toruniu.

Cała bryła budynku, rozplanowana na rzucie litery L, rozbita jest na wiele jakby przenikających się wzajemnie sześcianów. To urozmaicenie wzbogacone jest zastosowaniem cegły klinkierowej w elewacji północnej (od ulicy) pomiędzy oknami poszczególnych kondygnacji, tworząc wrażenie "okien pasmowych".

 

 

ul. Mickiewicza 9
Gmach wzniesiono w 1930 roku wg znanego międzywojennego architekta, Kazimierza Ulatowskiego (1884-1975).
To jeden z wielu obiektów, jakie powstały w Toruniu dla administracji i instytucji wojewódzkich (zobacz: Toruń międzywojenny).
Jest dobrym przykładem architektury modernizmu ujętej w formę klasycyzmu. Główne, reprezentacyjne skrzydło charakteryzuje się zatem zrównoważoną kompozycją w układzie symetrycznym, dającym efekt harmonii. Dominuje tu monumentalny ryzalit, w którym w układzie wielkiego porządku zastosowano szerokie lizeny. W jego osi znajduje się wejście, do którego prowadzi symetryczny podjazd.
Przy wejściu dwie kamienne rzeźby niedźwiedzi znanego rzeźbiarza Ignacego Zelka (1894-1961). Zobacz >>>

 

 

ul. Mickiewicza 20
To jeden z ciekawszych obiektów architektury secesyjnej w Toruniu. Jest to okazała willa z 1912 r. zbudowana przez mistrza i przedsiębiorcę budowlanego Fritza Kleintje; w okresie międzywojennym (1920-1939) mieściła honorowy konsulat belgijski.
Budynek z secesyjnym wystrojem elewacji oraz wnętrz, wolnostojący, posiada elementy techniki szkieletowej (pruski mur) w górnych partiach, 2 kondygnacje użytkowe, trzecia częściowo, dach wielopłaszczyznowy z ceramiczną dachówką tzw. marsylką, w dachu mansardy z 4-spadowymi zadaszeniami południowa. Zobacz >>>

 

 

 

Kamienica ta została zbudowana ok. 1926 r. jako budynek miejski. Była to bodaj pierwsza realizacja Kazimierza Ulatowskiego (1884-1975) - najwybitniejszego toruńskiego architekta międzywojnia, który od 1925 r. był radcą budowlanym w toruńskim urzędzie miasta.

 

 

Budynek z 1935 r. jest reprezentantem modnego wówczas tzw. stylu okrętowego w moderniźmie. Wyróżnia go zaokrąglony narożnik, który jednocześnie nawiązuje do położenia budynku u zbiegu dwóch ulic.
Jest tym godniejszy uwagi, że został zaprojektowany przez jednych z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej architektury modernistycznej - Józefa Szanajcy i Bohdana Lacherta. Zobacz >>>

 

 

Kamienica zbudowana w 1905 r. Narożna, w miejscu łączenia się skrzydeł wznosi się wieloboczny wykusz zwieńczony niską wieżyczką. Elewacja od strony ulicy Mickiewicza wyróżnia się dwoma czworobocznymi wykuszami. Na szczytach wykuszy znajdują się balkony z mansardą nakrytą dachem naczółkowym. Fasadę zdobią trójkątne naczółki nad oknami, boniowanie parteru, płyciny pod oknami oraz gzymsy pod dachem i nad parterem. Kamienica wyróżnia się różnorodnością kształtów i układów okien.

 

 

Historyzujące kamienice z lat 1904-1906 wybudowane zostały przez Beamten-Wohnung Verein (Stowarzyszenie Urzędników dla Budowy Domów i Mieszkań), założone przez urzędników miejskich i pracowników węzła kolejowego (przekształcone w 1945 r. w obecną spółdzielnię mieszkaniową Kopernik). Wyróżnia się budynek pod nr 56 zwieńczony narożną wieżyczką latarnianą o formach neobarokowych, umieszczoną na pokaźnym wielobocznym narożnym wykuszu, podkreślającym łączenie pierzei dwóch prostopadłych ulic.

 

 

Kamienica narożna z końca XIX w. W stylu nawiązuje do renesansu niderlandzkiego (parter jest boniowany, w partii pierwszego i drugiego piętra zastosowano nietynkowaną cegłę, z którą kontrastują tynkowane obramienia i naczółki okien i poziome pasy tynku). Narożnik jest zakończony wykuszem zwieńczonym niską wieżyczką z hełmem.

 

 

Kamienica powstała w 1911 r. Zbudował ją mistrz murarski Oscar Köhm.
W środkowej osi fasady mieści się brama wejściowa w ozdobnym portalu. Fasadę frontową na wysokości trzeciego piętra wieńczy pokaźny gzyms wsparty figuralnymi konsolkami z postaciami dzieci i stylizowanymi liśćmi.

Wykusz w lewej części fasady na wysokości II piętra jest zdobiony figurami nereid "trzymających" girlandę z róż, która pośrodku przymocowana jest do kartusza. Ponad nereidami w górnej części lizen umieszczone są dwa wydłużone, ozdobne kartusze.
Portal ozdobiony ornamentami: wstęgami, girlandami z korali i stylizowanymi liśćmi. Znajdują się tam też plastyczne formy bazyliszków.

 

 

 

Efektowna narożna kamienica secesyjna z 1906 r. Jedna z najbardziej okazałych kamienic Bydgoskiego Przedmieścia. Reprezentuje doskonale styl secesji w architekturze w swej najpełniejszej formie i różnorodności, pełna jest miękkich, malowniczych detali i ornamentów. Zobacz >>>

 

 

To najstarszy budynek stojący przy tej ulicy i jeden z najstarszych na całym Przedmieściu Bydgoskim. Pochodzi z drugiej poł. lat 70. XIX w. Jest niski, jednokondygnacyjny, na
planie prostokąta, nakryty wysokim, dwuspadowym dachem w układzie kalenicowym, z facjatą w osi, nad wejściem i symetrycznie względem niego rozłożonymi otworami okiennymi.
W kolejnych dziesięcioleciach, a zwłaszcza na przełomie XIX i XX w. domy takie zastępowane były większymi, kilkupiętrowymi kamienicami wielomieszkaniowymi.

 

 

Jest to budynek w typie eleganckiej willi miejskiej w stylu neorenesansu, zbudowany w 1891 r. przez Gustava Plehwe, jako siedziba jego rodziny oraz firmy Ziegelei und Thonwaaren-Fabrik. Wcześniej, od lat 70. XIX w. stał w tym miejscu innego właściciela mniejszy dom czynszowy na planie prostokąta z dwoma ryzalitami, przekryty dwuspadowym dachem, przeznaczony pierwotnie dla trzech rodzin (podobny do zachowanego domu pod nr 65). Zobacz >>>

 

 

Kamienica z 1902 r., z dwoma wielobocznymi wykuszami po bokach fasady, nad wykuszami szczyty w formach neobarokowych. W osi domu nad gzymsem naczółek.

 

 

Duża kamienica z pocz. XX w. z cechami stylowymi secesji.
Tutaj w obszarnym mieszkaniu na II piętrze w latach 1921-1925 mieszkał wybitny polski filozof, Roman Ingarden (1893-1970).

 

 

Zobacz: Kamienica ul. H. Sienkiewicza 19/21

 

 

ul. Mickiewicza 121

Budynek dawnego kasyna oficerskiego ułanów pruskich z ok. 1910 r., zbudowany w sąsiedztwie dużego kompleksu koszar ułanów.
W okresie polskim - w latach 1920-1939 mieściło się w nim także kasyno oficerskie, które działało tam również w czasie II wojny światowej. Zobacz >>>

 

 

ul. Mickiewicza 146, 148, 150

Spośród wszystkich toruńskich licznych obiektów militarnych przypominających czasy XIX-wiecznej twierdzy Toruń zachował się na Przedmieściu Bydgoskim ciekawy zespół budynków dawnych koszar ułanów. Stanowiły one część nieistniejącego już obszernego kompleksu koszarowego. Całe założenie powstało w 1884 r. dla 4. Pułku Ułanów von Schmidta w pobliżu pośredniego fortu artyleryjskiego IVa Heinrich von Plauen (ob. fort IX Bolesław Chrobry). Rozmieszczone było między obecnym zachodnim krańcem ul. Mickiewicza i ul. Broniewskiego na obszarze o powierzchni ok. 10 ha. Zobacz >>>