Malowidła w kamienicy ul. Szeroka 19

Kamienica przy ul. Szerokiej 19 jest - jak wiele sąsiednich - domem pochodzenia średniowiecznego, sięgającym początku XIV w. Została destrukcyjnie przekształcona z patrycjuszowskiej (mieszczańskiej) na wielomieszkaniową czynszową z handlowym parterem w XIX w., co spowodowało zatracenie jej wartości historycznych i architektonicznych.
Pierwotnie była to duża, 4-osiowa kamienica patrycjuszowska w typie domu-spichrza. Obecnie fasada pozbawiona szczytu ma skromny i prosty wystrój w typie klasycznym; w elewacji tylnej zachował się oryginalny szczyt gotycki, a także XIV-wieczna więźba dachowa.
W XIV i XV w. kamienica należała do jednego z najznamienitszych toruńskich rodów patrycjuszowskich i kupieckich - Rockendorfów. Następnie, w 1470 r. wskutek ożenku jednej z córek Pawła Rockendorfa z Heinrichem Krügerem i wniesienia domu jako posagu, kamienica stała się siedzibą Krügerów przez kolejne stulecie.

 
Pomieszczenie na I piętrze w trakcie przednim nakrywa drewniany strop belkowy z polichromiami renesansowymi z 2. poł. XVI w. w formie m.in. klasycznej renesansowej plecionki. Poszczególne róńnobarwne odcinki plecionki odseparowane są charakterystycznymi rozetkami.
 
 
Wspomniany Heinrich Krüger (ok. 1430-1504) był protoplastą tego jednego z najwybitniejszych toruńskich rodów patrycjuszowskich.
Pochodził z Kolonii, a w Toruniu pojawił się w 1462 r. jako faktor gdańskiego kupca Tiedemana Bye, pośrednicząc i reprezentując go w transakcjach, sporach i sprawach z kupcami toruńskimi. Jednak wkrótce, bo już pod koniec lat 60. XV w. zaczął prowadzić samodzielne interesy handlując przede wszystkm zbożem (w 1473 r. zakupił kamienicę ze spichrzem nieopodal bramy Mostowejportu wiślanego; zobacz: Toruń jako ośrodek handlu zbożem i solą). W 1470 r. otrzymał prawo miejskie i stał się obywatelem Torunia. Zapewne w uzyskaniu tego i wejściu do kręgu patrycjatu toruńskiego pomógł Krügerowi wspomniany ożenek Rockendorfówną, która wniosła mu w posagu kamienicę przy ul. Szerokiej 19.
Będąc pełnoprawnym obywatelem Torunia i dzięki Rockendorfom członkiem najwyższej warstwy społecznej, Krüger już w 1471 r. został wybrany ławnikiem staromiejskim, a w 1473 r. był już rajcą pełniąc kolejno różne funkcje: zarządcy cegielni i wapiennika, zarządcy Kamlarii, zarządcy mennicy, młyna końskiego i przeprawy promowej na Wiśle. W 1483 r. osiągnął tytuł pierwszego burmistrza, pełniąc to stanowisko wielokrotnie później. Następnie w latach 1494, 1496, 1499-1503 r. sprawował funkcję burgrabiego - przedstawiciela króla polskiego w Toruniu.
 
Jednocześnie należał do najbogatszych kupców nie tylko w Toruniu, ale w całych Prusach Królewskich, lokujących swoje kapitały w nieruchomości (np. w latach 1494-1502 kupił 11 domów w Toruniu) i udzielając pożyczek nie tylko kupcom, ale też królowi Janowi Olbrachtowi, za co otrzymał trzy wsie królewskie: Rogowo, Rogówko i Kończewice (poza tymi był też właścicielem kolejnych 8 wsi).
Jako bogaty kupiec był fundatorem i opiekunem licznych ołtarzy i wikariatów w kościele Świętojańskim.
 
Około 1484 r. Krüger wszedł w koligacje z kolejnym potężnym toruńskim rodem patrycjuszowskim - von Allen'ami. A to za sprawą drugiego ożenku - z Christiną, córką burmistrza Tilemanna von Allen i siostrzenicą poźniejszego biskupa warmińskiego, Lucasa Watzenrode.
 
Już od lat 70. XV w., a więc gdy osiągnął stanowiska rajcowskie, zaczął aktywną działalność w sprawach zewnętrznych Torunia i jego interesów. Był jednym z najwybitniejszych ówcześnie burmistrzów Torunia i przywódcą elity kupieckiej; kilkakrotnie uczestniczył w zjazdach stanów pruskich reprezentując Toruń, bronił toruńskiego prawa składu, atakował zamykanie żeglugi przez gdańszczan, żądał cofnięcia zakazu handlu torunian z obcymni kupcami w Gdańsku, walczył o zamknięcie drogi przez Nakło i Tucholę omijającej Toruń do Gdańska (zobacz: Toruń jako centrum gospodarczo-ekonomiczne II); brał udział w poselstwach stanów pruskich do króla polskiego. W 1491 r. na zjeździe stanów pruskich w Grudziądzu skarżył się w imieniu Torunia na konkurencję piwa bydgoskiego.
 
Heinrich Krüger zmarł 19 czerwca 1504 r. i został pochowany w kościele Mariackim; rodzina ufundowała pamiątkowe epitafium nie zachowane jednak obecnie.
 
Obecne wnętrze kamienicy i jego wyposażenie na pierwszy rzut oka w niczym nie przypomina domu średniowiecznego; nie mówi o jego gotyckim pochodzeniu. Jedynie owy polichromowany strop na I piętrze tchnie ducha historycznego.
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (3)
Caroline Anna Cruger, 2022-10-22 06:39:15
Małe sprostowanie. Pradziadka rodzice posiadali faktorie dużego banku watykańskiego w całej Europie, więc nie był on pracownikiem Tiedemana Bye. Był on raczej jego szefem, a wcześniej uczniem. Pradziadek urodził się w Kulm (Chełmno), a nie Köln. Jako syn Henninga Crugera Księcia Gorzowskiego i Elisabeth z Habsburgów. Był wnukiem Cymburgis Mazowieckiej. Z Kolonią był związany, ponieważ był Sędzią jaki uzyskał prawo orzekania w Toruniu na zjeździe w Limburgu. Od tej chwili Toruń zyskał własne sądownictwo. Z żoną Krystyną zbudowali toruński most jaki przyczynił się do powstania obecnej stolicy naszego kraju Warszawy. Dodatkowo udzielili pożyczki Patrycjuszom na sfinalizowanie Pokoju Toruńskiego 1466 rok w imieniu Ebenharda Papena wuja Prababki Krystyny (siedmiokrotność ówczesnego rocznego dochodu Królestwa Polskiego). Pradziad ten był też Rycerzem Equestrian Order eskortując złoto dla Watykanu i tworząc poprzez inwestment podwaliny europejskiej bankowości. Posiadał 4 statki jakimi podróżował np. do Chin przywożąc przyprawy do pierników. Jego żona Krystyna von Allen była zarządcą tego inwestmentu i prawdopodobnie pierwszym bankierem inwestycyjnym w spódnicy oraz opiekunem Mikołaja Kopernika i jego majątku. Produkowała też słynne w całej Europie wino Closterchen i hodowała konie jakie brały udział w większości bitew tamtych czasów oraz stały w większości królewskich stajni. Sama Krystyna po narodzinach Tiedemana uczyniła Henryka nie tylko Baronem de Lux Torunia i Chełmna, ale również Księciem Reussen. Tak więc jest to mieszczański Pałacyk. Na jego ścianach są zwierzęta herbowe wszystkich 4 rodzin Henryka i Krystyny. Pozdrawiam serdecznie. Niech Wam służy dzielnie nasze gniazdo rodowe w celu uświetniania i rozsławiania naszego ukochanego Torunia. Dbajcieo niego.
Caroline Anna Cruger, 2022-10-22 06:55:35
Pałacyk i jego zawartość zostały udostępnione miastu po wprowadzeniu się Pradziadków do Górska według zawartej umowy z miastem do celów turystycznych/ reprezentacyjnych w zamian za opiekę miasta nad nim, a nie komercyjnych. Co tam robi ten Rossman  ?
Caroline Anna Cruger, 2024-05-03 11:59:42
Christina von Allen żona Księcia faktora Henryka Krugera i córka Krystyny Watzenrode oraz Tiedemana von Allen wniosła ten Pałacyk w posagu ślubnym po swoim Pradziadku Pawle Reuss. Gertruda Reuss wdowa po Henryk Pekaw wyszła za Lucasa Watzenrode. Rodziny Reuss i Roggendorf były więc pożenione. Ich córka Anna wyszła za Kopernika, a wnuczka Anna za Liesmanna. Henryk Kruger nie poślubił Panny z domu Roggendorf. Jego Mama była Katarzyna Elizabeth Kruger z domu Esken. Jego ojciec Dux faktora Johnann Heinrich Henning Kruger był też szyperem i mieszkańcem Chełmna na długo przed narodzinami Henryka. Rodziną Kruger ma tytuł Książąt Pomorskich Elektoratu Chełmińskiego i jej pochodzenie jest związane ściśle z Gryfitami Pomorskim.
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj