O Toruniu
O wyjątkowych i unikatowych w skali międzynarodowej wartościach historycznych i artystycznych toruńskiej dawnej świetności świadczy wpis Średniowiecznego Zespołu Miejskiego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, na Listę Pomników Historii czy do Kanonu Miejsc Historycznych. Średniowieczny Zespół Miejski Torunia należy do największych i najcenniejszych obszarów zabytkowych w Polsce.
Jednocześnie Toruń jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich miast, posiadających wyrazistą markę i skojarzenia (więcej o tym tutaj).
Wszystko to determinuje rangę Torunia jako jednego z największych i najważniejszych polskich ośrodków kulturalnych i turystycznych, odwiedzanego tłumnie corocznie przez setki tysięcy turystów z całego świata.
|
Niezwykła przeszłość Torunia
|
Dzisiejszy Toruń ukształtowała historia - niezwykle burzliwa, dramatyczna i bogata jak na jedno miasto. Osiem wieków praw miejskich Torunia to w zdecydowanej większości czas rozkwitu miasta i przynależności do wąskiej grupy kilku największych w państwie: wielkiego emporium handlowego Hanzy, jednego z największych i najbogatszych miast najpierw państwa krzyżackiego, później Prus Królewskich i Królestwa Polskiego, miasta, które do końca I Rzeczypospolitej miało status samorządny, wręcz wolny. Z drugiej strony to też aktywny udział Torunia jako silnej twierdzy obronnej i ważnego ośrodka politycznego w wielu niepokojach i konfliktach zbrojnych oraz religijnych, które zwłaszcza w XVIII i XIX w. znacznie zdewastowały i zubożyły miasto.
Przynależność kulturowa i cywilizacyjna Torunia do kręgu międzynarodowej kultury i sztuki hanzeatyckiej, północnoeuropejskiej, odcisnęła piętno na jego wyglądzie zewnętrznym - architekturze i sztuce, oraz na kształtowaniu postaw jego dawnych mieszkańców. Posiadając wyjątkowe w Polsce uprawnienia polityczne i gospodarcze Toruń miał prawa niespotykane dla innych miast polskich, np. przywilej samodzielnego wyboru nie tylko swoich władz, ale też burgrabiego, czyli przedstawiciela polskiego króla w Toruniu; miał prawo bicia własnej monety, posiadania własnego wojska, udziału w sejmach koronnych i wyborze królów polskich, sądzenia szlachty polskiej przed własnymi sądami. Był jedną z najważniejszych twierdz Rzeczypospolitej, wielkim ośrodkiem kulturalnym, dużym ośrodkiem produkcji artystycznej, piśmiennictwa, czasopiśmiennictwa i drukarstwa. Jako miasto protestanckie odgrywał w Rzeczypospolitej czołową rolę w ruchach religijnych czasu reformacji. Zamożność Torunia, wysoki poziom jego kultury intelektualnej i artystycznej oraz znaczenie i silna pozycja polityczna dająca niemal autonomiczną rangę - to wszystko ukształtowało "toruńskość" - cechy różniące Toruń zdecydowanie od miast polskich. Po 1793 r. - w okresie zaborów Toruń stracił na zawsze swoją silną pozycję i dziś nie należy już do największych miast w Polsce. ► Zobacz też: |
 Obraz z 1713 r. Przybycie Krzyżaków na Ziemię Chełmińską, eksponowany w Ratuszu Staromiejskim. Obraz jest dosłowną ilustracją zapisu z XIV-wiecznej kroniki Piotra z Dusburga, mówiącego o założeniu pierwszej krzyżackiej warowni - Torunia - na potężnym dębie.
|
Położenie Torunia
|
Toruń leży w centrum województwa kujawsko-pomorskiego, w Kotlinie Toruńskiej nad Wisłą (19-km odcinek w granicach miasta) i Drwęcą (płd.-wsch. granica miasta). Historyczne centrum i północna - większa część współczesnego Torunia położona jest na Ziemi Chełmińskiej (będącej częścią Pomorza), która była pierwszym terytorium państwa krzyżackiego, później częścią Prus Królewskich, południowa, włączona w obszar miasta w 1936 r. leży na Kujawach (granicą jest Wisła).
Historycznie, a przez to kulturowo i cywilizacyjnie Toruń jest miastem pomorskim, a jego dziedzictwo należy do kręgu architektury i kultury północnoeuropejskiej, a zwłaszcza południowego pobrzeża Bałtyku. W okresie nowożytnym, aż do 1793 r. (II rozbiór Polski) Toruń był natomiast jednym z trzech tzw. wielkich miast pruskich - znajdując się w Prusach Królewskich i ogrywając tu pierwszorzędną rolę polityczną, gospodarczą i kulturalną. W okresie międzywojennym i w 1945 r. był siedzibą władz województwa Pomorskiego (>>>). Natomiast południowa część współczesnego Torunia (południowy brzeg Wisły) położona jest na Kujawach, będących już odrębnym historycznie, kulturowo i etnograficznie regionem, zawsze polskim. Tymczasem południowo-wschodnie granice Torunia opierają się już na rzece Drwęcy, za którą leży kolejny odmienny obszar historyczny i geograficzny: Ziemia Dobrzyńska. ► Zobacz: Toruń pomorski (Toruń i Pomorze)
Dziś Toruń jest siedzibą władz samorządowych województwa Kujawsko-Pomorskiego, jest umiejscowiony w jego centrum.
Dzięki swojemu położeniu Toruń stanowi doskonały punkt wypadowy dla wycieczek w ciekawe turystycznie okolice. W regionie znajdują się średniowieczne zamki krzyżackie i inne, liczne miasta i zabytki architektury wysokiej klasy, grody, wykopaliska i rezerwaty archeologiczne, malownicze krajobrazy, osobliwości przyrody, pojezierza i lasy jako doskonałe warunki do turystyki wypoczynkowej, a także wsie, gdzie zachowały się relikty budownictwa i tradycji ludowych. Toruń, obok funkcji głównego ośrodka turystycznego województwa kujawsko-pomorskiego i z racji centralnego położenia w województwie, jest doskonałą bazą wypadową do okolicznych miejscowości turystycznych, będących jednocześnie ważnymi centrami krajoznawczymi w skali ogólnopolskiej. |
 Regiony historyczno-geograficzne na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego.
Przy nazwach miejscowości podano odległości w km z Torunia.
|
Toruń dzisiejszy
|
Chociaż Toruń swoją świetność jednego z największych miast środkowej Europy ma za sobą, to dziś liczy 202 tys. mieszkańców i jest siedzibą władz województwa kujawsko-pomorskiego (urząd marszałkowski, sejmik wojewódzki), w okresie międzywojennym (1921-1939) oraz na początku 1945 r. był stolicą województwa pomorskiego. Toruń to nie tylko ośrodek gospodarczy, ale jeden z najważniejszych ośrodków kulturalnych i turystycznych w Polsce, którego średniowieczny zespół miejski został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Liczne światowej klasy zabytki, burzliwa i bogata historia, tradycje i dziedzictwo niematerialne, atrakcje przyrodnicze oraz możliwość aktywnego wypoczynku sprawiają, iż co roku przyjeżdża tu ponad 2 miliony turystów. |
 |
i
