Ulica Mostowa

Ulica Mostowa jest jedną z tych ulic starego Torunia, które prowadząc na nadwiślańskie nabrzeże portowe miały duże znaczenie, tak w życiu gospodarczym, jak i urbanistyce i przestrzeni portowego miasta. Była jedną z czterech szerokich ulic prowadzących do portu, stąd jej duża ówcześnie ranga (zobacz: Ulice miasta portowego).
Ponadto jej rangę i znaczenie podnosił fakt, iż wiodła do przeprawy przez Wisłę - najpierw w postaci promowej, a od 1500 r. w postaci stałego mostu, będącego wtedy najdłuższym drugim najstarszym mostem wiślanym w całym Królestwie Polskim. Odtąd, aż do 1877 r., kiedy to most zakończył swój żywot, ulica Mostowa była jedną z głównych ulic starego Torunia, prowadząc od przeprawy do ulicy Szerokiej i dalej do centrum miasta - Rynku Staromiejskiego. Tędy prowadził do Torunia ważny szlak handlowy z południa (m.in. z Krakowa, Śląska, Wielkopolski i z Europy zachodniej) i dalej na północ wiódł do Chełmna i Gdańska oraz na Litwę.

Aż do poł. XVII w., pomimo istnienia mostu od 1500 r., niemieckojęzyczna nazwa ulicy związana była nie z mostem, ale z promową przeprawą wiślaną (najstarsza wzmianka archiwalna z roku 1372: Vergasse, później Vehergasse, Fehrgasse, Brückengasse 1621-1703); polska nazwa po raz pierwszy pojawia się w 1560 r. jako Przewoźna oraz Mostowa, nazwa łacińska też wcześniej niż niemiecka odnosi się do mostu: w 1593 r. platea Pontali.
W czasach zaboru pruskiego była nazywana ulicą królowej Luizy (Louisenstrasse).

Od początku (XIII w.) i później przez cały okres nowożytny ulica zamieszkiwana była głównie przez kupców zbożowych (było to najstarsze zamieszkanie kupców zbożowych w Toruniu), np. w 1640 r. było tu 11 spichrzy samodzielnych oraz ponadto 10 parceli ze spichrzami na zapleczu.
W średniowieczu odrębne parcele posiadali też Krzyżacy, gdzie zlokalizowana była mennica toruńska, działająca później w tym miejscu do 1535 r. (dziś pod adresem Mostowa 9/13). W okresie nowożytnym poza najliczniejszymi tu kupcami, parcele posiadali też: kapituła chełmińska, kościół św. Janów, cech piwowarów, bractwo ubogich, złotnicy, nożownicy, płatnerze i inni przedstawiciele rzemiosł, oraz Rada toruńska.
W XIX w. ulokowano tu kilka banków, które przetrwały nawet do II wojny światowej.

Do ważniejszych zabytków i obiektów historycznych przy ulicy należą:
  • zamykająca na dole ulicę Brama Mostowa,
  • spichrze: pod nr 1 (Spichrz Szwedzki), pod nr 2
  • zespół gotycki (nr 6), składający się z połączonych w XVI w. gotyckich domów
  • Pałac Jana Fengera (nr 14),
  • kamienice:
  • nr 9 z XIX w., narożna z ulicą Ciasną, wyróżnia się eklektyczną formą i bogatymi detalami zdobniczymi
  • nr 11 - na miejscu średniowiecznej mennicy toruńskiej
  • nr 13 - kamienica o fasadzie klasycystycznej, powstała w wyniku całkowitej przebudowy domu mieszczańskiego średniowiecznego. Dawniej mieściła siedzibę założonego w 1866 r. polskiego banku kredytowego Donimirski-Kalkstein-Łyskowski i Spółka. Od 1890 r. do II wojny światowej mieściła się tu drukarnia Sylwestra Buszczyńskiego (1855-1940), w której wydawano Gazetę Toruńską - najstarszą gazetę codzienną w Toruniu i jedną z najważniejszych w zaborze pruskim (zobacz: Toruń - centrum polskości na Pomorzu w czasie zaborów), a także wydawnictwa Towarzystwa Naukowego w Toruniu i słynny toruński elementarz przeznaczony dla dzieci polskich uczących się w niemieckich szkołach. Była to największa polska drukarnia na Pomorzu pod zaborem pruskim.
  • nr 18 z XV w., całkowicie przebudowana w XIX w.; w oficynie tego domu w latach 1925-1929 mieszkała jeszcze w wieku dziewczęcym późniejsza noblistka, wybitna poetka polska Wisława Szymborska.
  • nr 22 z XV w., przebudowana w XVIII w. z barokowym szczytem (szczyt tylny gotycki) >>>
  • nr 24 z XV w., przebudowana ok. 1800 r. z (szczyt tylny gotycki); 
  • nr 28 z XV w. przebudowana na pocz. XX w. z fasadą eklektyczną (szczyt tylny gotycki);
  • nr 30 z końca XIX w. z piaskowcowym portalem renesansowym z 1648 r.; w czasie zaboru pruskiego mieściła konsulat francuski;
  • nr 34 - miejsce urodzenia Adama Freytaga (1608-1650)
  • nr 36 z XV w. przebudowana w XIX w. z fasadą klasycystyczną (szczyt tylny gotycki). 

 

 Z widocznych tu trzech kamienic pod numerami (od prawej) 16, 18, 20 dziś jedynie środkowa (nr 18) zdradza skromnym śladem (fragmentem łukowej blendy ponad oknami 2. piętra) swoją średniowieczną przeszłość. Jeszcze w drugiej poł. XIX w. miała swój oryginalny gotycki szczyt, poniżej którego elewacja już była przekształcona i nie posiadała żadnych pierwotnych cech stylowych. Dzisiaj, po kolejnej destrukcyjnej przebudowie na pocz. XX w. prezentuje się marnie - z dawnej monumentalnej, reprezentacyjnej gotyckiej kamienicy patrycjuszowskiej stała się nijaką kamienicą wielomieszkaniową czynszową.
Wszystkie widoczne tu kamienice uległy w XIX w. destrukcyjnym przekształceniom na wielomieszkaniowe czynszowe, ze zmianą układu i podziału historycznych wnętrz, przemieszczeniem stropów, zmianą wielkości i położenia otworów okiennych i drzwiowych. Podczas, gdy od początku każda była własnością jednej rodziny, to obecnie po owych przebudowach mieszczą po kilkanaście odrębnych mieszkań.
W ten sposób już w XIX w. zniknęło z pejzażu toruńskiego mnóstwo stylowych szczytowych, gotyckich, manierystycznych kamienic typowych dla Torunia i innych miast północnych i hanzeatyckich >>>, a ulice otrzymały pierzeje, których styl z dawnym emporium hanzeatyckim nie ma nic wspólnego.
 
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj