Kamienica ul. Łazienna 22

 

Jest to jedna z najlepiej zachowanych gotyckich kamienic patrycjuszowskich w Polsce i Europie środkowej, zbudowana w XIV w. Modernizowana w XVII w. (m.in. barokowy szczyt) oraz w XIX-XX w.
Kamienica trójosiowa, dwutraktowa, z fasadą gotycką do drugiego piętra, z malowidłami geometrycznymi nad oknami i w blendach.

 

 

Jednocześnie jest ona jedną z nielicznych średniowiecznych kamienic w Polsce z bardzo bogatym zdobnictwem fasady i pomieszczeń wnętrz, w których znajdują się bogate średniowieczne profilowane i polichromowane stropy, polichromie ścienne i stropowe począwszy od gotyckich po klasycystyczne (o fenomenie malowideł w kamienicach toruńskich tutaj).
Wewnątrz układ typowy dla toruńskiej kamienicy patrycjuszowskiej (>>>). Całość wnętrza zachowała swój oryginalny podział i układ z charakterystyczną średniowieczną wysoką sienią ze wszystkimi swoimi elementami, podwieszoną galerią (antresolą) z XV w., pomieszczeniami reprezentacyjnymi traktu tylnego na 1. piętrze, oficynami z XV w.. W piwnicach natomiast zachowało się hypocaustum - piec, z którego gorącym powietrzem ogrzewano wyższe kondygnacje.

 

Wysokie na dwie kondygnacje, charakterystyczne dla toruńskich kamienic patrycjuszowskich pomieszczenie sieni zwieńczone jest drewnianym, bogato polichromowanym (koniec XVII w.) stropem belkowo-deskowym. Na obu ścianach bocznych wysokie obszerne biało tynkowane wnęki ostrołukowe (tu widoczny jest fragment po prawej), obok mniejsze wnęki na szafki ścienne.

Ceglane ściany ozdobnie pomalowano w szaro-czerwone pasy odpowiadające warstwom cegieł.

Na piętra i do antresoli prowadzą drewniane XVIII-wieczne schody. Nadwieszona antresola (galeria) to kolejny charakterystyczny element wysokich sieni toruńskich.

W głebi widoczne wejście do pomieszczenia tylnego (w trakcie tylnym) na parterze oraz drugie do korytarzyka prowadzącego na podwórze.

 

Fragmenty belkowo-deskowego stropu średniowiecznej wysokiej sieni w lamienicy.

Zdobi go bogaty ornament z końca XVII w. w postaci girlandów kwiatowo-owocowych łączących się z wicią akantu i wplecionymi przedstawieniami zwierząt (dostrzec można postać kozła, konia, ptaków), główek dziecięcych.

Całość robi wrażenie bujności pomimo zastosowania niewielu kolorów.

 

Korytarzyk prowadzący z wysokiej sieni do podwórza jest również wyjątkowo bogato zdobiony malowidłami ściennymi oraz stropowymi. 

Na gotyckim stropie belkowo-brusowym umieszczono malowidło w XVIII w. Są to bujne girlandy barwnych kwiatów i akantu otaczające tarczę, na której przedstawiono skrzyżowane szable o głowniach prostych, ozdobnej rękojeści i jelcu o zwiniętych końcach.

Natomiast na ścianie korytarza znajduje się starsza, bo XV-wieczna polichromia z przedstawieniem w górnej części murów i wież miejskich, poniżej gotycka plecionka i wić roślinna. Całość tworzy rodzaj fryzu. Poniżej ściana pierwotnie zdobiona była wirującą wicią roślinną malowaną na zielonym tle; z tej części zdobienia zachował się jedynie skromny fragment.

To malowidło ścienne powstało wskutek wyodrębnienia owego korytarzyka (pierwotnie trakt tylny był jednoprzestrzenny).

 

Wysoka sień widziana z nadwieszonej galeryjki. Jednym z charakterystycznych elementów w wysokich sieniach były biało tynkowane profilowane wnęki w ścianach bocznych

 

Antresola w wysokiej sieni, na której schody prowadzące do pomieszczeń w trakcie tylnym kamienicy.

 

Reprezentacyjne pomieszczenie na 1. piętrze w trakcie tylnym, bogato zdobione ornamentyką klasycystyczną w 2. poł. XVIII w.
Jest to trzecia warstwa polichromii pokrywająca dwie starsze: z XV i z XVII w.
Malowidła iluzjonistycznie wypełniają powierzchnie ścian kolumnadą z kotarami, draperiami, dołem balustrada z tralek, na której marmurowe popiersia, wazony i obeliski. Całość tworzy wrażenie przestrzenne.
W Toruniu malowidła klasycystyczne patrycjuszowskie znane są jeszcze np. w kamienicy ul. Kopernika 15 czy w kamienicy Pod Gwiazdą.

 

Oficyna na 1. piętrze. Ściany pokrywa XV-wieczna polichromia przedstawiająca ornamenty w postaci wirującej i przeplatającej się wici roślinnej; pierwotnie miała ona kolor ogniściepomarańczowo-czerwony i jaskrawozielony na jasnozielonym tle. Ornament ten oryginalnie przenikał przez drzwi i pokrywał sąsiedni salon, któremu w XVIII w. nadano wystrój klasycystyczny.
Strop pokrywa płaski strop drewniany.

 

Kamienica zdobyła wiele wyróżnień jako przykład wzorowej konserwacji zabytku (m.in. w 1999 roku otrzymała tytuł Obiekt Roku w kategorii rewaloryzacja i adaptacja budynków zabytkowych).

 

Wg legendy ma mieć podziemne połączenie z kościołem Świętojańskim.
Obecnie mieści diecezjalne Centrum Dialogu Społecznego.

 

Bogato zdobione malowidłami już w średniowieczu były także oficyny tylne, które z założenia były miejscami niższej rangi.

Na ścianie pomieszczenia na partzerze oficyny zachował się framgment XV-wiecznego malowidła z przedstawieniem ornamentu roślinnego.

Średniowieczny belkowo-deskowy strop natomiast zdobi polichromia z XVII w.

 

Średniowieczne piwnice kamienicy są okazałe. W trakcie przednim kryte są stropem z belek, w trakcie tylnym są sklepione ceglane. Zachowąło się tu m.in. palenisko typu hypocaustum - miejsce, skąd rozgrzane powietrze rozprowadzane było ceglanymi kanałami do pomieszczeń mieszkalnych powyżej (na parterze). Na podłodze pomieszczenia parterowego w trakcie tylnym znajdowały sie otwory, którymi to ciepłe powietrze było doprowadzane. Dziś miejsce to oznaczono symbolicznie ceg łami w posadzce.