Fort św. Jakuba

Fort św. Jakuba, zbudowany w latach 1828-1833, znajduje się na wzniesieniu zwanym Górą św. Jakuba, na wschód od dworca kolejowego Toruń Miasto. Jego zadaniem była obrona miasta-twierdzy od wschodu, co było szczególnie ważne wobec faktu, że w bliskości 10 km na wschód od Torunia przebiegała granica państwowa prusko-rosyjska, a miejsce to - wzniesienia na wschód od centrum - były szczególnie korzystne dla ewentualnego wrogiego ataku.

Fort św. Jakuba (Jakobsfort) był całkowicie nowym dziełem obronnym, powstałym po ponownym włączeniu Torunia do Królestwa Prus i ustaleniu granic państwowych w wyniku postanowień Kongesu Wiedeńskiego w 1815 r.

Był jednym z pierwszych elementów obronnych toruńskiej twierdzy XIX-wiecznej.

 

Zbudowano go jako element tzw. wewnętrznego pierścienia twierdzy, tj. jeszcze przed rozpoczęciem budowy pierścienia zewnętrznego. Fort zbudowano jako samodzielną cytadelę, otwartą od strony miasta, o rozpiętości 300 m. Jego centralną częścią jest 3-kondygnacyjna, 3-skrzydłowa redita koszarowa z zaokrąglonymi końcami skrzydeł bocznych. Redita od wschodu osłonięta była potężnym wałem o grubości ponad 30 m, który z kolei od zewnątrz poprzedzony był fosą. Fosa od strony wału wyposażona była w gruby mur z licznymi kazamatami i strzelnicami.

 

W latach 20. XX w., tj. po włączeniu Torunia i Pomorza do Rzeczypospolitej (zobacz: Polska odzyskuje Pomorze), kiedy Fort stracił swoją militarne znaczenie zniwelowano większość obwodów wałów wokół niego, zasypano fosy, rozebrano budowle na placu broni oraz inne elementy murowane Fortu; umocnienia ziemne zostały silnie przekształcone przez budowę ul. Traugutta w poł. lat 30. XX w.

Wobec tego dziś redita ta jest jedynym zachowanym elementem fortu, wykorzystywana na mieszkania, z roku na rok popada jednak w głębszą dewastację (chociaż od 2010 r. realizowany jest program wykwaterowań, a obiekt przeznaczony ma zostać na centrum historyczne, więcej o tym tutaj). Od góry przykryta jest ziemnym nasypem.