Gotycki wapienny relief z wyobrażeniem sceny św. Marii Magdaleny unoszonej przez anioły pochodzi z gotyckiego tryptyku Marii Magdaleny (ob. niezachowanego), umieszczonego pierwotnie w pierwszej kaplicy nawy południowej toruńskiego kościoła Świętojańskiego.

 

Jest to wysokiej klasy rzeźba w tzw. stylu miękkim (pięknym), w podobej konwencji jak słynna Piękna Madonna Toruńska, wykonana przez mistrza pracującego najpewniej pod wpływami frankońsko-nadreńskimi lub praskimi, ok. 1400 r.

 

Obecnie znajduje się wstawiona w barokowy ołtarz z 1739 r. przy filarze międzynawowym południowym.

 

Temat zaczerpnięto z popularnego w średniowieczu zbioru żywotów świętych - XIII-wiecznej Złotej Legendy Jakuba de Voragine (Jacopo da Varagine). Wg opowiadania jawnogrzesznica Maria Magdalena w akcie pokuty za grzechy zamieszkała na pustelni w prowansalskim Sainte-Baume, żyła pogrążona w nieustannej modlitwie i umartwianiach. Zniszczone szaty zastąpiły jej cudownie wyrosłe na całym ciele włosy. Co jakiś czas w ekstazie modlitwy unoszona była pod niebiosa przez anioły, gdzie wraz z nimi chwaliła Boga.

W całej Europie kult św. Marii Magdaleny wzrastał od XIV w., a w państwie krzyżackim czczona była zarówno przez Krzyżaków, jak i przez mieszczan.

 

Gotycki relief Marii Magdaleny umieszczono w XVIII w. w powstałym w 1739 r. barokowym ołtarzu.

Po bokach niszy z reliefem w ołtarzu tym stoja postaci: św. Piotra i Pawła oraz pary ukośnie ustawionych kolumn. Pola boczne wypełniają oszklone szafki na relikwie.

Nad wnęką, w polu naczółka wypełnionym ornamentem podtrzymywanym przez aniołki, znajduje się kolejna oszklona wnęka relikwiarzowa.

Górna część ołtarza ma formę kartusza. W polu środkowym obraz św. Antoniego otoczony płaskorzexbionymi girlandami i zwojami akantu. Po bokach postaci apostoła Macieja (z wzniesionym toporem) i Jakuba Starszego.

Całość wieńczy figura króla Dawida z harfą i dwa małe putta po bokach.

Ołtarz ten był fundacją biskupa chełmińskiego, Macieja Aleksandra Sołtyka (1679-1749), którego herb przedstawiony został w niszy centralnej ponad reliefem.

Ołtarz wykonał natomiast znany toruński rzeźbiarz tego czasu, Johann Anton Langenhan starszy, twórca m.in. ołtarza głównego dla kościoła św. Jakuba oraz ołtarza głównego dla kościoła Krzyża Św. (ob. kościoła Ducha św.).