Organy w kościele św. Jakuba
Prospekt organowy z 1611 r. w kościele św. Jakuba na Nowym Mieście to obok manierystycznych organów z kościoła Mariackiego na Starym Mieście kolejne wyjątkowe dzieło sztuki rzeźbiarskiej wysokiej klasy artystycznej. To drugie najstarsze organy w Polsce. Tutaj zawarto ten sam program ideowy, choć w nieco skromniejszej wersji, reprezentujący również Tryumf Kościoła oraz uszlachetniającą rolę muzyki w dziele zbawienia ludzkości.Organy powstały w okresie renesansowej świetności Torunia, także w czasie użytkowania kościoła św. Jakuba przez protestantów. Podobnie jak organy Mariackie, tak i te utrzymane są w sztuce manieryzmu niderlandzkiego, charakterystycznego dla dużych, protestanckich miast Prus Królewskich i niespotykanego często w innych miastach polskich.
Prospekt zdobi snycerka, symetrycznie rozłożona dekoracja akantowa, sploty winorośli (niekiedy wyrastającej z paszcz maszkaronów, rogów obfitości czy wazonów, symbolizującej Drzewo Życia i życiodajne siły przyrody), twarze ludzkie i maszkarony, głowy lwów, pęki owoców, ornament zwijany i okuciowy.
Prospekt zdobi snycerka, symetrycznie rozłożona dekoracja akantowa, sploty winorośli (niekiedy wyrastającej z paszcz maszkaronów, rogów obfitości czy wazonów, symbolizującej Drzewo Życia i życiodajne siły przyrody), twarze ludzkie i maszkarony, głowy lwów, pęki owoców, ornament zwijany i okuciowy.
Na balustradzie w otoczeniu puttów wyobrażono cztery herby, od lewej: Orzeł Polski (z wplecionym monogramem "S" króla Zygmunta III Wazy i herbem Wazów na piersi), Orzeł Prus Królewskich oraz herby Starego Miasta Torunia i Nowego Miasta Torunia. Balustradę zdobią ponadto hermowe pilastry oraz małe główki.
Pod parapetem i pozytywem przebiega wspólny fryz cokołowy o motywie suchej winorośli splecionej z przedstawieniami figuranymi o tematyce mitologiczno-manierystycznej, zawierającymi przestrogę o śmierci lub aluzje do nieśmiertelności duszy i życia pozagrobowego.
Na osi pozytywu liściasta maska w wieńcu laurowym, wyobrażająca naturę lub żywioł morski, podtrzymywana jest przez mitologiczną parę małżeńską Posejdona (Neptuna) i Amfitrytę (o ideałach antycznych w nowożytnym Toruniu zobacz tutaj), którym towarzyszą igrające pośród zwojów winorośli drapieżne monstra morskie i ptaki w typie papug.
Pod emporą znalazła się ozdobna ażurowa osłona, zwisające szyszki i kartusze z głowami lwów.
Pod emporą znalazła się ozdobna ażurowa osłona, zwisające szyszki i kartusze z głowami lwów.
Na samym dole, w centralnej części, spośród zwoju ornamentu wychyla się anioł trzymający wstęgę z datą budowy organów: 1611.
W zwieńczeniach wieżyczek znajdują się przedstawienia związane ze sferą niebiańskiej muzyki sfer. Na wieżyczce środkowej pozytywu na postumencie ustawiona została rzeźba orła, niegdyś z ruchomymi skrzydłami ozdobionymi naturalnymi piórami, symolizująca Chrystusa i Kościół Tryumfujący.
W zwieńczeniach wieżyczek bocznych sekcji głównej ukazano maski pokonanych szatanów, w środkowej natomiast głowę anioła. Powyżej na postumentach stoją figury trzech koncertujących aniołów, niegdyś również poruszające się w takt muzyki.
W zwieńczeniach wieżyczek bocznych sekcji głównej ukazano maski pokonanych szatanów, w środkowej natomiast głowę anioła. Powyżej na postumentach stoją figury trzech koncertujących aniołów, niegdyś również poruszające się w takt muzyki.
