Grodza V i Grodza VI

 

Toruń od początku swego istnienia otoczony był silnym systemem obronnym, którego jednym z najważniejszych elementów były nawodnione fosy. Wypełniała je woda kilku strumieni (m.in. Czerwona Woda, Postolsk, Struga Toruńska) płynących od północy w kierunku Wisły. Do dziś z nich pozostała tylko Struga Toruńska, która poniżej Kaszownika jest w znacznej części skanalizowana i rozwidla się na dwa ujściowe odcinki. Jeden - wschodni płynie dalej odkrytymi fragmentami, m.in. przy ul. Przedzamcze i pod Gdaniskiem zamku krzyżackiego. Drugi - zachodni uchodzi przez Grodzę V do Wisły.
Grodza V, która zamyka ujście Strugi Toruńskiej w Dolinie Marzeń (po zachodniej stronie mostu Piłsudskiego) była jednym z 6 takich obiektów w Toruniu. Powstały one w latach 1819-1824, w czasie przynależności Torunia do Królestwa Prus. Prusacy zbudowali je po doświadczeniach wojen napoleońskich. Tworzyły system służący do napełniania fosy miejskiej otaczającej od zewnątrz średniowieczny Toruń. Dzięki niemu w razie zagrożenia można było natychmiast spuścić wodę z Kaszownika i podnieść jej poziom w fosach. Woda zamiast dolnym, zamkniętym teraz spustem w grodzach, płynęła górnym. System był bardzo nowoczesny. Jednak nigdy nie został sprawdzony w warunkach bojowych.

 

Grodze twierdzy toruńskiej na mapie z ok. 1873-1877 r.

Grodza V i VI to dwa obiekty w najniższej części mapy.

 

Do naszych czasów - poza Grodzą V - zachowała się jeszcze tylko jedna taka budowla - Grodza VI: mieści się po wschodniej stronie mostu Piłsudskiego (ta służyła jednak do spiętrzania wody w zachodniej części fosy murów miejskich średniowiecznych).

Pozostałe zostały rozebrane w latach 20. XX w., wkrótce po tym, jaj Toruń trafił w granice II Rzeczypospolitej.

 

Obecnie obie grodze są zaniedbane przez właściciela (miasto) i pozostają bez należytej opieki; w niekontrolowany sposób są degradowane przez porastającą je dziką roślinność. Nie są wykorzystywane w sposób podkreślający ich znaczenie historyczne, ani nie są eksponowane jako obiekt dziedzictwa.

 

 

 

    

Grodza VI.

Po lewej: widok z 1935 r. Po prawej: widok z 2018 r. Poziom terenu widoczny na pierwszym planie fotografii jest o ok. pół metra niższy od dzisiejszego. Widoczne są też szyny kolejowej bocznicy prowadzącej od dworca Toruń Miasto przez dawny port nadwiślański (zlikwidowany w latach 60. XX w.) do Portu Zimowego.

W tle Krzywa Wieża.