Niesamowite odkrycia archeologiczne pod ECF Camerimage (I)
Budowę Europejskiego Centrum Filmowego Camerimage (ECFC) w Toruniu rozpoczęto w listopadzie 2023 r. Wmurowanie kamienia węgielnego odbyło się uroczyście 12 listopada, chociaż faktycznie od kilku dni trwały roboty ziemne, nad którymi nadzór archeologiczny profesjonalnie sprawuje Ciszak & Ciszak sp. z o. o.
Jednak już kilka miesięcy wcześniej, bo w lipcu 2023 r. przeprowadzono tu sondażowe badania georadarowe.
Jednak już kilka miesięcy wcześniej, bo w lipcu 2023 r. przeprowadzono tu sondażowe badania georadarowe.
Od 2. poł. XIII w. w miejscu tym rozwijało się największe z przedmieść średniowiecznego Torunia – Przedmieście Chełmińskie (np. w końcu XIV w. 66% wszystkich toruńskich podatników przedmiejskich skupiało się na Przedmieściu Chełmińskim).
Istniały tu m.in. 3 gotyckie świątynie, budynek sądu przedmiejskiego, liczne ulice brukowane, kramy, łaźnie, warsztaty rzemieślnicze.
Centralnym punktem Przedmieścia Chełmińskiego, wokół którego kształtowała się średniowieczna zabudowa, był kościół św. Wawrzyńca, istniejący od ok. 1263 r. i rozebrany w 1824 r. Ta okolica, zwana później Kwartałem św. Wawrzyńca, była najbardziej zurbanizowana, a do najgęściej zamieszkanych ulic należały dawne: Sadlarska, Tragarska i Kołodzieje, następnie: Nad Strugą, Droga Polska i Rzeźnicka. Charakter mieszkalno-ogrodowy miała ul. Garncarska.
W XVII w., kiedy Toruń stał się jedną potężniejszych twierdz bastionowych (zobacz: Historia obronności i fortyfikacji w Toruniu), Stare Miasto i Nowe Miasto zostały otoczone ośmioma bastionami. W związku z wojnami szwedzkimi w XVII w. oraz w związku z budową owych umocnień bastionowych znaczna część obszaru historycznego Przedmieścia Chełmińskiego uległa zniszczeniu. Na jego obszarze powstały dwa z ośmiu bastionów: bastion św. Wawrzyńca i bastion Chełmiński.
Istniały tu m.in. 3 gotyckie świątynie, budynek sądu przedmiejskiego, liczne ulice brukowane, kramy, łaźnie, warsztaty rzemieślnicze.
Centralnym punktem Przedmieścia Chełmińskiego, wokół którego kształtowała się średniowieczna zabudowa, był kościół św. Wawrzyńca, istniejący od ok. 1263 r. i rozebrany w 1824 r. Ta okolica, zwana później Kwartałem św. Wawrzyńca, była najbardziej zurbanizowana, a do najgęściej zamieszkanych ulic należały dawne: Sadlarska, Tragarska i Kołodzieje, następnie: Nad Strugą, Droga Polska i Rzeźnicka. Charakter mieszkalno-ogrodowy miała ul. Garncarska.
W XVII w., kiedy Toruń stał się jedną potężniejszych twierdz bastionowych (zobacz: Historia obronności i fortyfikacji w Toruniu), Stare Miasto i Nowe Miasto zostały otoczone ośmioma bastionami. W związku z wojnami szwedzkimi w XVII w. oraz w związku z budową owych umocnień bastionowych znaczna część obszaru historycznego Przedmieścia Chełmińskiego uległa zniszczeniu. Na jego obszarze powstały dwa z ośmiu bastionów: bastion św. Wawrzyńca i bastion Chełmiński.
fot. lotnicza sprzed 1920 r. z naniesionymi orientacyjnymi lokalizacjami obiektów dzisiejszych (kolor czerwony)
Budowa ECFC odbywa się w miejscu XVII-wiecznego bastionu Chełmińskiego, który zniwelowany został dopiero po 1920 r.
Prace budowlane na miejscu przyszłego budynku studio – pierwszego etapu budowy ECFC - zostały wstrzymane ze względu na poważne odkrycia archeologiczne i konieczność przeprowadzenia pełnych badań archeologicznych.
Prace budowlane na miejscu przyszłego budynku studio – pierwszego etapu budowy ECFC - zostały wstrzymane ze względu na poważne odkrycia archeologiczne i konieczność przeprowadzenia pełnych badań archeologicznych.
W warstwach datowanych na XIV – XV w. (ok. 4,2 m poniżej dzisiejszego poziomu gruntu) odkryto m.in. ceramikę, ceglane fundamenty budynków o wątku wendyjskim, datowane na około 1300 r. (pocz. XIV w. lub koniec XIII w.), położone ok. 200 m na zachód od wspomnianego kościoła św. Wawrzyńca. Obok odnaleziono pozostałości zabudowy z 3 dużymi paleniskami.
Jeden z budynków, których relikty odsłonięto tutaj, mógł być związany z magazynowaniem towarów. Ujawniono też tu niemałą liczbę plomb towarowych, które świadczą o szerokich kontaktach handlowych nowożytnego Torunia. Plomby są bardzo dobrze zachowane i stanowią bardzo ciekawy materiał do opracowań historycznych.
Odkryto też pozostałości jakiegoś budynku z XVI-XVII w.
Jeden z budynków, których relikty odsłonięto tutaj, mógł być związany z magazynowaniem towarów. Ujawniono też tu niemałą liczbę plomb towarowych, które świadczą o szerokich kontaktach handlowych nowożytnego Torunia. Plomby są bardzo dobrze zachowane i stanowią bardzo ciekawy materiał do opracowań historycznych.
Odkryto też pozostałości jakiegoś budynku z XVI-XVII w.
Do innych ciekawszych artefaktów należą m.in.:
- kałamarz z okresu I wojny światowej, z resztkami atramentu, na głębokości ok. 2,5 - 3 m
- kule armatnie z okresu wojen szwedzkich XVII w.
- średniowieczne monety
- artefakty kościane, rogowe, wykonane z drewna, skór, tkanin.
- kałamarz z okresu I wojny światowej, z resztkami atramentu, na głębokości ok. 2,5 - 3 m
- kule armatnie z okresu wojen szwedzkich XVII w.
- średniowieczne monety
- artefakty kościane, rogowe, wykonane z drewna, skór, tkanin.
W dalszym trakcie badań, na początku lutego 2024 r. głębiej pojawiły się kolejne unikatowe ciekawostki. W południowej części wykopu na głębokości ok. 5,4 m znaleziono sześć XIV-wiecznych chłodni. W jednej z nich było ceramiczne naczynie z ok. 1 poł. XIV w., zachowane niemal w całości.
Część z tych drewnianych konstrukcji jest bardzo dobrze zachowana, część zostanie poddana konserwacji w Instytucie Archeologii UMK. 
fotografie zamieszczone dzięki uprzejmości Mariusza Ciszaka preowadzącego badania archeologiczne
Zarówno wojewódzki konserwator zabytków, jak i Marek Żydowicz - przedstawiciel inwestora, deklarują możliwość wyeksponowania odkrytych zabytków archeologicznych w przestrzeni ECFC, a także opracowanie i publikację wyników badań archeologicznych.
Odkrycia tutejsze mają dużą wartość naukową i historyczną, dają nowe światło na szczegóły historii Torunia i jej interpratację.
Oprac. Arkadiusz Skonieczny, data publikacji: 16-02-2024
