Kamienica Pod Turkiem (Dom Schotdorffów)

Kamienica ta, sięgająca XIII/XIV w. istnieje do dziś (Rynek Staromiejski 5, po sąsiedzku z Dworem Artusa), jednak jak wiele innych została destrukcyjnie przebudowana i zniekształcona w XIX wieku (1885 r.) z renesansowej na eklektyczną. Przez to zatraciła swoje cechy stylowe (m.in. została pozbawiona szczytu).

 

Nazwa jej pochodzi od godła - figury Turka z fajką, znajdującej się obecnie w Muzeum Okręgowym (fot. obok).
Od 1578 r. była to kamienica toruńskiego rodu patrycjuszowskiego Schotdorffów. Na fasadzie zachował się jedyny element z dawnej świetności kamienicy - renesansowy płaskorzeźbiony herb rodowy Schotdorffów w postaci dwupolowej tarczy, gdzie w lewym polu pół czarnego orła na żółtym tle, w prawym pieniek sękaty na czarnym tle.
W tymże roku Schotdorffowie nadali fasadzie kamienicy formę renesansową w typie niderlandzkim - charakterystycznym dla ówczesnego Torunia (Zobacz: Toruńskie kamienice renesansowe i manierystyczne). Układ wnętrza pozostał średniowieczny z charakterystyczną wielką sienią, traktem przednim i tylnym.

 

 

W 1843 r. dom nabył Ludwik Borcha i zaraz przeprowadził przebudowę. Kolejnym właścicielem w 1863 r. stał się kupiec żydowski Marcus Henius, który dokonał kolejnej przebudowy w 1884-1885 r., w wyniku której kamienica zatraciła swoje wyjątkowe cechy stylowe i uzyskała obecny kształt. Na żeliwnej balustradzie balkonu pierwszego piętra został umieszczony monogram MH nowego właściciela. W 1868 r. uruchomił on w oficynach kamienicy fabrykę spirytusu i likierów oraz prowadził gospodę. Szczególnie upodobali sobie ją flisacy, którzy odbywali tu obrzędy pasowania na flisa młodych flisaków, tzw. fryce (Zobacz: Flisacy w dawnym Toruniu). Z tym faktem związana jest postać Grubej Maryny (figura bachusa siedzącego okrakiem na wielkiej beczce pełnej piwa), umieszczonej pierwotnie w gospodzie, obecnie eksponowanej w Muzeum Toruńskiego Piernika. Z kolei płaskorzeźba Grubej Maryny również widnieje pośrodku górnej części fasady między oknami. Po jej bokach natomiast umieszczono płaskorzeźby Hermesa i Sprawiedliwości. Ponad nimi rozbudowane konsole podtrzymujące gzyms.

 

Fabryka Heniusa później znana była jako Fabryka Wódek i Likierów Marcus Henius (lub po niemiecku Marcus Henius Likör Dampf, Sprit & Fabrik) i słynęła z likieru – Thorn Schnaps Likör, choć produkowała też m.in. zbożową wódkę. Była to jedna z kilku wytwórni wysokoprocentowych alkoholi w Toruniu (patrz: Toruńskie Krople Życia).
Po śmierci Heniusa w 1892 r. w kamienicy pojawili się nowi lokatorzy wynajmujący mieszkania powstałe wcześniej w wyniku podziału wnętrz tej pierwotnie jednorodzinnej kamienicy patrycjuszowskiej. Wytwórnia wódek działała nadal pod marką Marcus Henius Likör Dampf, Sprit & Fabrik G.m.b.H. przynajmniej do 1912 r.