Kamienica Rynek Staromiejski 10 (Komendantura Twierdzy Toruń)

 

Budynek powstał w 1820 r. na miejscu zakupionych w latach 1818-19 przez skarb państwa i rozebranych dwóch wcześniejszych kamienic patrycjuszowskich, sięgających średniowiecza; ulokowano tu siedzibę komendanta pruskiego garnizonu wojskowego Twierdzy Toruń.
W 1866 r. w budynku tym mieścił się również Sztab Twierdzy Toruń.
W 1875 r. Komendanturę przeniesiono na Rynek Nowomiejski 22, a budynek ten zajął Zarząd Artylerii.

 

Fasada budynku jest surowa w formie, bez zdobień, a jedynym ornamentacyjnym elementem jest boniowanie dolnej części; monumentalego charakteru dodają też dwa pilastry biegnące na całej wysokości fasady po bokach otworu bramnego.

 

Pozostałością po oryginalnych dwóch kamienicach gotyckich stojących w tym miejscu są ściany boczne. W korytarzu wejściowym, będącym fragmentem dawnej wysokiej sieni kamienicy zachodniej, zachowała się charakterystyczna dla toruńskich średniowiecznych kamienic patrycjuszowskich łukowa wnęka ścienna z górną częścią malowidła gotyckiego z końca XIV w. Fragment ten przedstawia dwie sceny: górną scenę św. Jerzego zabijającego smoka oraz dolną - scenę Pokłonu Trzech Króli. Zachowany fragment malowidła jest najcennieszym elementem obecnej kamienicy, decydującym o jej wartości.

 

Fragment polichromii we wnęce ściennej w dawnej wysokiej sieni, poł. XV w. Św. Jerzy zabijający smoka.

W lewej części widoczne są w otoczeniu obwarowań zabudowania grodu rycerskiego, na które składa się m.in. kapliczka z sygnaturką, pałac i okrągła wieża. Po prawej na skałach klęczy modląca się niewiasta w koronie, a przy niej postać białego baranka jako symbol jej czystości.

 

 

W dolnej części fragmentu malowidła widnieje częściowo zachowana scena Pokłonu Trzech Króli, na którą składa się stajenka ze Świętą rodziną po prawej stronie. W niepełnej postaci zachowany jest orszak Trzech Króli. Widoczna jest głowa jednego z mędrców, który klęcząc przed Dzieciątkiem całuje jego rękę.

 

Malowidło to odznacza się dobrą klasą artystyczną i nosi cechy powszechnej w XIV-wiecznym Toruniu sztuki czeskiej (zobacz: Dawne malarstwo toruńskie). Zostało wykonane przez toruńskiego mistrza, a zleceniodawcą była najprawdopodobniej rodzina patrycjuszy toruńskich Grosse.

Jest to jeden z najciekawszych kompozycyjnie i lepszych artystycznie przykładów dekoracji malarskiej w wielkiej sieni toruńskich kamienic średniowiecznych, a jej tematyka świadczy o rycersko-dworskich gustach dawnych torunian (zobacz: Idea i tradycja arturiańska w Toruniu).