Historia Przedmieścia Bydgoskiego

 
W obecnej formie Bydgoskie Przedmieście ukształtowało się w XIX i na pocz. XX wieku; z tego okresu pochodzi jego nazwa. Wcześniej był to w dużej części teren zalesiony, na którym występowały wysokie piaszczyste wydmy. Niektóre z nich zniwelowano w czasie budowy twierdzy Toruń, tak, że w większości nie są one widoczne w topografii miasta, a nazwy ich znamy jedynie ze źródeł (np. Złota Góra, Piekarska Góra), jedynie Zajęcze Góry mają wyraźną formę.
W średniowieczu i w czasach nowożytnych w obecnych południowych krańcach Przedmieścia wiódł trakt od Bramy Starotoruńskiej do Starego Torunia i do Przysieka (posiadłości Torunia w jego terytorium miejskim), wzdłuż którego rozciągały się bogate ogrody mieszczan z willami, rzeźbami i fontannami.
 
Fontanna w ogrodzie Adama Reyhera, nawiązującym do francuskich ogrodów pałacowych, rys. G. F. Steiner, lata 20. XVIII w.

Zarówno w średniowieczu, jak i w czasach nowożytnych obszar późniejszego Przedmieścia Bydgoskiego zwany był Przedmieściem Starotoruńskim (od wspomnianego wyżej Starego Torunia) i nie należał do najsilniej zurbanizowanych i zaludnionych przedmieść dawnego Torunia. Bliżej Wisły zlokalizowane wtedy były wapiennik, stocznia i cegielnia (zobacz: Dawne cegielnie toruńskie), a obszar ten  zamieszkiwali głównie garncarze, strycharze, kamieniarze.
 
W obecnej formie urbanistycznej Bydgoskie Przedmieście, i sąsiednie Rybaki, rozwijało się od 1828 r. poza terenem toruńskiej twierdzy, początkowo głównie wzdłuż obecnej ul. Bydgoskiej (uregulowanej w 1817 r.). Po 1872 r., tj. po nadaniu Toruniowi najwyższej rangi strategicznej w państwie pruskim - twierdzy I stopnia, nastąpiło zasadnicze ożywienie budowlane dzielnicy, a ponadto lokowało się tu wiele tartaków (drewno z wycinki lasów na obszarach przeznaczonych pod nowe fortyfikacje) i przedsiębiorstw budowlanych.

To właśnie głównie warsztaty, tartaki i składy budowlane kształtowały obraz Przedmieścia Bydgoskiego w drugiej poł. lat 70. XIX w. Wśród nich pojawiały się także budynki mieszkalne stawiane przede wszystkim w konstrukcji szkieletowej, z wypełnieniem ceglanym – początkowo dość skromne pod względem opracowania artystycznego, np. do dziś zachowane przy ul. Bydgoska 44/46 i ul. Bydgoska 48 >>>).
Budynki mieszkalne z tego okresu mogły być wykonane tylko w konstrukcji szkieletowej, czyli takie, które dopuszczano w rejonie fortecznym jako łatwe do ewentualnego demontażu. Często wyróżniały się one bogato zdobionym detalem snycerskim. Bardziej na zachód, w dalszej odległości od Starego Miasta powstawały wtedy też domy murowane, najczęściej jednokondygnacyjne nakryte wysokim, dwuspadowym dachem w układzie kalenicowym (czasami z facjatą), z zazwyczaj pośrodku usytuowanym wejściem i symetrycznie względem niego rozłożonymi otworami okiennymi. Do dziś został jeden z takich przykładów - przy ul. Mickiewicza 65 >>>.
 
Plan zabudowy Przedmieścia sporządzono w 1889 r. Otrzymało ono prosty, szachownicowy układ sieci ulicznej.
Już 1817 r. sięgają początki tutejszego parku miejskiego, który powstawać zaczął jako krajobrazowy z przekształceń dawnych wyrobisk cegielnianych. Park ostatecznie ukształtowany został już w czasach polskich - w latach 20. XX w. i stał się największym krajobrazowym parkiem miejskim typu angielskiego w tej części Europy.
 
Bydgoskie Przedmieście (Bromberger Vorstadt) na mapie z 1884 r.
 
Od lat 90. XIX w. Przedmieście Bydgoskie zaczęto traktować jako uprzywilejowaną dzielnicę bogatego mieszczaństwa oraz wysokich rangą wojskowych i ich rodzin, którzy osiedlali się w Toruniu z racji pełnienia przez to miasto roli twierdzy państwowej I stopnia. Prestiżu tej dzielnicy dodawały walory przyrodniczo-krajobrazowe - lokalizacja dużego parku (Park Miejski na Bydgoskim Przedmieściu), ogrodu botanicznego (dziś Ogród Zoobotaniczny), dużej liczby zieleni, kawiarni z muszlami koncertowymi itp.
Przedmieście stało się uprzywilejowaną dzielnicą mieszkaniową bogatego mieszczaństwa - temu właśnie zawdzięcza najlepsze ze wszystkich ówczesnych dzielnic Torunia rozplanowanie i uzbrojenie terenu. Po zniesieniu ograniczeń budowlanych, istniejących z przyczyn rozwoju twierdzy, w 1909 roku Bydgoskie Przedmieście zabudowało się bardzo szybko.
 
Bydgoskie Przedmieście (Bromberger Vorstadt) na mapie z 1916 r.
  
Dziś istniejąca zabudowa mieszkaniowa Bydgoskiego Przedmieścia powstała w większości na przełomie XIX i XX wieku oraz w okresie międzywojennym. Stara część Przedmieścia charakteryzuje się budynkami 4-5 kondygnacyjnymi (wiele domów o bogato zdobionych secesyjnych, eklektycznych, klasycystycznych fasadach), często o stosunkowo wysokim, jak na owe czasy, standardzie, a przy ul. Bydgoskiej także budynki o charakterze willowym wraz z ogrodami, które zamieszkiwane były przez zamożnych obywateli miasta.

W 1884 roku na zachodnim skraju Przedmieścia (ul. Mickiewicza / Reja / Asnyka) wzniesiono koszary ułanów wg typowego projektu z muru pruskiego, po II wojnie światowej zaadaptowane na mieszkania, a po 1911 r. przy ul. Sienkiewicza / Fałata / Broniewskiego powstały koszary piechurów, pełniące do dziś funkcje wojskowe. W sąsiedztwie (po wschodniej stronie północnego odcinka ul. Sienkiewicza po 1907 r. wzniesiono dwie szkoły przygotowawcze i dwa seminaria (ewangelickie i katolickie) dla szkolenia kadr pedagogicznych. W tymże 1907 r. przy ul. Słowackiego zbudowano szpital obywatelski.

Również po II wojnie na Przedmieściu wybudowano osiedla mieszkaniowe w typie blokowisk (Os. Kochanowskiego).
W okresie powojennym znacznie zmieniła się "jakość" mieszkańców dawnych ekskluzywnych mieszkań wyższej klasy społecznej Bydgoskiego Przedmieścia. Wiele budynków zostało zdewastowanych, umyślnie lub bezmyślnie. Stan wielu budynków odzwierciedla poziom lokatorów, a także zaniedbanie i brak zainteresowania zarówno tych mieszkańców, jak i administratorów domów i władz miasta. Niektóre z zabytkowych i cennych architektonicznie i historycznie budynków w okresie powojennym całkowicie zniknęły z krajobrazu w wyniku zaniedbań ze strony odpowiedzialnych.
 
Powrót do:
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj