Bulwar Filadelfijski

Bulwary nadwiślańskie zostały zbudowane w 1969 r. na miejscu i w zastępstwie dawnego nabrzeża portowego, funkcjonującego od początku istnienia Torunia i mającego dla niego fundamentalne znaczenie, bo przecież to m.in. na handlu wiślanym i morskim wyrosła potęga Torunia (zobacz: Toruń nad Wisłą; też: Królowa Wisły - Toruń w czasach świetności), wyrażająca się w zachowanym w dużej części do dziś jego dziedzictwie.

Widać stąd m.in. zielony przeciwległy brzeg Wisły - tj. wyspę Kępę Bazarową, porośniętą lasem łęgowym, stanowiącym rezerwat przyrody. Jest on także przystosowany do spacerów, znajduje się tu także punkt widokowy, skąd podziwiać można słynną nadwiślańską panoramę toruńskiego Średniowiecznego Zespołu Miejskiego. Kępa Bazarowa to kolejna z proponowanych promenad spacerowych (>>>).

Nie mniej urokliwy jest widok od strony bulwarów - ciągnące się wzdłuż ulicy średniowieczne mury obronne z bramami i basztami, zza których wyłaniają się kamienice, wieże i ruiny zamku krzyżackiego.
Naprzeciwko Bramy Ducha Św. (Klasztornej), nad Wisłą stoi kotwica-obelisk postawiona na pamiątkę istnienia w Toruniu pierwszej polskiej Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, która znajdowała się tuż obok - w dużym gmachu po przeciwnej stronie jezdni, niedaleko Bramy Klasztornej, w tzw. Koszarach Racławickich. Kotwica ta upamiętnia też tradycje morskie Torunia (zobacz: Toruń morski międzywojenny), które wyrażają się istnieniem tu od średniowiecza śródlądowego portu, do którego przybijały kupieckie statki wypełnione towarami zamorskimi i skąd kupcy toruńscy eksportowali swoje towary na Zachód (o toruńskim porcie wiślanym tutaj). Od XIII w. aż do 1969 r. obszar dzisiejszego bulwaru (zwłaszcza w zachodniej jego części) miał zatem zupełnie odmienny, przemysłowo-magazynowy, gwarny charakter.

Główną część dawnego portu od Bramy Ducha Św. do Bramy Żeglarskiej zajmowały urządzenia portowe, 200-metrowy drewniany pomost wyładunkowy, żuraw, magazyny towarowe i inne, a od 1585 r. nabrzeże portowe między bramami Żeglarską a Ducha św. było wybrukowane, a od 1878 r. wyposażone w bocznicę kolejową, przebiegającą od dworca Toruń Miasto do pobliskiego Portu Zimowego.

 

Od zawsze tętniło więc tu bujne i hałaśliwe życie, wypełnione gromadkami żeglarzy, tragarzy i kupców uwijających się przy dziesiątkach żaglowców, szkut przycumowanych do nabrzeża, skąd transportowano wyładowywane towary zamorskie do olbrzymich spichrzy, piwnic i składów. Wg niektórych historyków do portu toruńskiego przybijały w średniowieczu nawet statki morskie. Na pewno jednak wielkim handlem morskim (jeszcze wtedy bezpośrednim, tj. bez pośrednictwa Gdańska), wg zachowanych wykazów z XIV w., trudniło się aż 172 kupców toruńskich (więcej o hanzeatyckim handlu toruńskim tutaj).

Poza urządzeniami portowymi znajdowały się tu dawniej też i inne obiekty, jak ramy sukiennicze, które służyły kupcom toruńskim do obróbki i wykańczania intensywnie importowanego w średniowieczu flandryjskiego i angielskiego sukna (zobacz: Jak powstały toruńskie sukiennice). Były też łaźnie, karczmy, a u wylotu niektórych bram... cuchnące wielkie składowiska wszelkiego rodzajów odpadów, ścieków i gnoju, funkcjonujące aż do XVIII w. Natomiast odkąd król Zygmunt I Stary przyznał Toruniowi prawo składu na sól krajową, a w 1543 r. na sól zamorską, nad Wisłą we wschodniej części dzisiejszego bulwaru - przed dawną Bramą św. Jakuba - znajdowały się też składy soli, saletry, a nieopodal drewna (zobacz: Toruń jako ośrodek handlu zbożem i solą).

Taki portowy charakter miejsce to utrzymało - jak już wspomniano - do lat 70. XX w.

 

Dziś obok ww. kotwicy znajduje się też przystań statków turystycznych pływających w rejsy po Wiśle (>>>). Nieco dalej na wschód, naprzeciwko Bramy Mostowej jest natomiast przystań łodzi "Katarzynka", kursującej na Kępę Bazarową. Polecamy.
 
Również w tej okolicy stoi niewielki drewniany budynek wodowskazu - limnigraf (>>>) z 1899 roku, wzorowany na norweskiej architekturze drewnianej, projektu H. Bindemanna, mieszczący limnigraf, rejestrujący wahania poziomu wód Wisły (spośród których najwyższe stany odnotowane są na specjalnych tablicach umieszczonych na murach obronnych).
 
Cały ten nadwiślański teren został zagospodarowany na okoliczność obchodów Roku Kopernikańskiego (500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, przypadającej w 1973 roku).

Umocnione nabrzeże w ramach Bulwaru Filadelfijskiego mierzy około 1,8 km długości.