Bartholomäus (Bartłomiej) Strobel
Bartholomäus (Bartłomiej) Strobel (1591- po 1647) był jednym z najwybitniejszych artystów Europy środkowej okresu baroku, od 1639 r. osiadłym na stałe w Toruniu, gdzie najpewniej zmarł. Stał się jedną z wizytówek malarstwa polskiego XVII w. W późniejszych stuleciach określany był jako sławny malarz toruński (pictor Thorunensis).
Pochodził ze ze Śląska, urodził się w rodzinie protestanckiej, był synem malarza; matka jego była córką Andrzeja Riehla, portrecisty króla Zygmunta Augusta. Strobel kształcił się pod okiem ojca i w trakcie wędrówek artystycznych w Pradze (w późnomanierystycznym kręgu dworskiego mecenatu Habsburgów), Saksonii, Dolnej Bawarii, być może w Niderlandach i Zjednoczonych Prowincjach (Holandii) i w Gdańsku.
Zwolniony przez cesarza Rudolfa II z obowiązku przynależności do cechu cieszył się protekcją biskupa wrocławskiego, arcyks. Karola Habsburga.
Tworzył portrety, obrazy religijne (np. Uczta u Heroda i ścięcie św. Jana Chrzciciela, ob. muzeum Prado w Madrycie) i alegoryczne (np. rysunki Alegoria wojny trzydziestoletniej, Alegoria sztuki i wojny).
Był znakomitym portrecistą. Specjalizował się w portrecie reprezentacyjnym. Jest to sztuka chłodna, linearna, bardzo oficjalna, Portretowane postaci przedstawione są w pozycji stojącej, najczęściej jedną ręką wspierają się na boku, drugą nonszalancko opierają o stolik. Osoby przedstawiane na obrazach Strobla ubrane są w przesadnie bogate stroje, wykonane z najdroższych tkanin, których lśnienie możemy obserwować dzięki mistrzowskiej technice artysty. Dla podkreślenia rangi portretowanego malarz umieszcza na obrazie przedmioty będące aluzją do herbu rodowego, co miało uwypuklać wspaniałość i ciągłość genealogiczną rodziny.
Pozostawał pod wpływem manierystów Bartholomeusa Sprangera i Hansa von Aachena, z którymi zetknął się na dworze Rudolfa II Habsburga w Pradze oraz malarza gdańskiego Hermana Hana. W swojej działalności portretowej nawiązywał do malarstwa holenderskiego (Jan Antonisz van Ravesteyn).
W 1633 r. Strobel opuścił Śląsk z powodu wojny trzydziestoletniej (1618-1648) i grożącej zarazy, przebywał początkowo w Gdańsku, też w Elblągu, Warszawie i Wilnie.
Po raz pierwszy do Torunia przybył prawdopodobnie w 1634 r. wraz z Martinem Opitzem, wybitnym poetą niemieckim i z dworem księcia legnickiego i brzeskiego Jana Chrystiana, i wkrótce orzymał tu kilka zleceń, m.in. namalował w tymże roku Adorację Ukrzyżowanego dla benedyktynek toruńskich, następnie na przełomie 1634/1635 r. obraz Madonna z Dzieciątkiem i św. Stanisławem Kostką dla jezuitów toruńskich. Współpraca z jezuitami toruńskimi doprowadziła później (w 1643 r.) do nawrócenia Strobla na katolicyzm. Dokonało się to w czasie jego ciężkiej choroby, kiedy przyjął sakrament namaszczenia chorych wg rytu katolickiego.
W wyniku kontaktu Strobla z dworem króla Władysława IV Wazy przebywającego dwukrotnie w Toruniu w 1635 r., zyskał Strobel szerokie uznanie kręgu dworu królewskiego. Jako wielki artysta o dużym autorytecie otrzymywał wiele zleceń dworzan królewskich (np. namalował portrety Jerzego Ossolińskiego, Stanisława Koniecpolskiego, Jakuba Zadzika, Jana Karola Konopackiego, Janusza Radziwiłła). W 1639 r. został nadwornym malarzem króla Władysława IV. Stworzył najwięcej portretów króla Władysława IV i na najlepszym poziomie artystycznym.
Po tym, jak na stałe osiadł w Toruniu, wykonywał obrazy m.in. dla katedry we Fromborku, we Włocławku, dla kościoła w Radzyniu Chełmińskim, w Pelplinie, w Koronowie, Koprzywnicy koło Sandomierza, dla kaplicy królewskiej św. Kazimierza w Wilnie; zostały one zniszczone prawdopodobnie podczas najazdu wojsk moskiewskich w 1655 r.
Strobel w Toruniu wywarł niewątpliwie duży wpływ na toruńskich malarzy zrzeszonych w cechu malarskim, co daje się zauważyć wśród wielu obrazów tego okresu.
W Toruniu jego pędzla są obrazy w 2 kościołach: w Katedrze św.św. Janów (w kaplicy św. Stanisława Kostki) obraz ołtarzowy, przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem i św. Stanisławem Kostką oraz prawdopodobnie jego autorstwa jest też obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem adorowaną przez św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelistę (na zachodniej ścianie nawy południowej), i w Kościele św. Jakuba na Nowym Mieście obraz Ukrzyżowanie (w kaplicy św. Krzyża).
Z portretów toruńskich znany jest portret Władysława IV na tle kotary, odsłaniającej po prawej stronie scenę hołdu malborskiej załogi na koniach (obraz zaginął bez wieści w czasie II wojny światowej) oraz portrety rajców Jakuba Koyego i Mikołaja Hübnera, przechowywane w Muzeum Okręgowym w Ratuszu Staromiejskim (ekspozycja Toruński Portret Mieszczański).
