Kamienice i domy ul. Bydgoska
Ulica Bydgoska jest najstarszą ulicą Przedmieścia Bydgoskiego. Wytyczona została w 1817 r. w miejscu starej drogi prowadzącej do Przysieka i Starego Torunia. Tutaj koncentrowała się pierwsza, nieliczna zabudowa tej dzielnicy. Dziś tutaj znajdują się jedne z najstarszych i najpiekniejszych zabytkowych domów Przedmieścia Bydgoskiego.
Początkowo określano ulicę jako „Erste Linie” („pierwsza linia”, w przeciwieństwie do "Zweite Linie" - obecnej ul. Mickiewicza), dopiero pod koniec lat 80. XIX w. wprowadzono nazwę obecną (oryginalnie Brombergerstrasse).
Wzdłuż jej południowej krawędzi wyznaczono trakt konny, który później został przeznaczony na torowisko tramwajów.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Willa Rosochowicza
ul. Bydgoska 1/3
Dawna willa z 1925 r. Antoniego Rosochowicza architektonicznie nawiązująca do tzw. stylu dworkowego w ujęciu klasycystyczno-barokowym. Frontową część stanowi 2-kondygnacyjny ryzalit z pilastrami w porządku jońskim z rzędem festonów pomiędzy oknami kondygnacji. W 1935 r. nieruchomość nabył Zarząd Główny Zjednoczenia Kolejowców Polskich. Do 1996 r. znajdował się tu Dom Kultury Kolejarza, obecnie pełni funkcje biurowe.
Dawna willa z 1925 r. Antoniego Rosochowicza architektonicznie nawiązująca do tzw. stylu dworkowego w ujęciu klasycystyczno-barokowym. Frontową część stanowi 2-kondygnacyjny ryzalit z pilastrami w porządku jońskim z rzędem festonów pomiędzy oknami kondygnacji. W 1935 r. nieruchomość nabył Zarząd Główny Zjednoczenia Kolejowców Polskich. Do 1996 r. znajdował się tu Dom Kultury Kolejarza, obecnie pełni funkcje biurowe.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Willa Tempskiego
ul. Bydgoska 5
To jeden z kilku przykładów stylu dworkowego w Toruniu z lat 20. XX w. Ta architektura to wyraz poszukiwania polskiego stylu narodowego w tym czasie; odnosi się ona w dużej mierze do formy dawnych szlacheckich dworków ziemiańskich, co symbolizować miało nawiązanie do złotego wieku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Czerpano więc z takich charakterystycznych elementów jak: ganek z kolumnowym portykiem wspartym na dwóch lub czterech kolumnach, łamany dach polski, alkierze; całości dopełniały białe, tynkowane ściany i pokrycie dachowe z gontu albo dachówki. Zobacz >>>
To jeden z kilku przykładów stylu dworkowego w Toruniu z lat 20. XX w. Ta architektura to wyraz poszukiwania polskiego stylu narodowego w tym czasie; odnosi się ona w dużej mierze do formy dawnych szlacheckich dworków ziemiańskich, co symbolizować miało nawiązanie do złotego wieku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Czerpano więc z takich charakterystycznych elementów jak: ganek z kolumnowym portykiem wspartym na dwóch lub czterech kolumnach, łamany dach polski, alkierze; całości dopełniały białe, tynkowane ściany i pokrycie dachowe z gontu albo dachówki. Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Zofijówka
ul. Bydgoska 26
W międzywojennym Toruniu "Zofijówka" była znanym pensjonatem prowadzonym przez Kazimierę Żuławską, pełniącym jednocześnie rolę salonu artystycznego w stylu i tradycji Młodej Polski, miejscem, gdzie zbierali się, dyskutowali, nawiązywali stosunki towarzyskie ludzie sztuki, często przy całonocnych spotkaniach; wszystko to w luźnej, przyjacielskiej atmosferze, w morzu alkoholu i przy akompaniamencie głośnej muzyki i kłębach dymu tytoniowego. Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Willa ryglowa
ul. Bydgoska 30
Budynek pochodzi z końca XIX w., zbudowany w konstrukcji pruskiego muru. Uwagę domu zwraca bogaty snycerski detal zdobniczy, zwłaszcza szczytu w postaci ażurowych ornamentów roślinnych. Nad zachodnią połacią dachu wyrasta przeszklona wieżyczka.
Tu mieszkał Tadeusz Waga (1905-1934), archeolog, publicysta, redaktor.
Tu mieszkał Tadeusz Waga (1905-1934), archeolog, publicysta, redaktor.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Willa
ul. Bydgoska 32
Budynek o charakterze willowym z końca XIX w. Dominującym elementem jest pokaźny wieloboczny ryzalit, elewacje którego pokryte są ornamentem stiukowym.
Tu w latach 1929-1937 mieszkał dr Tadeusz Michejda (1879-1956), działacz społeczny w Cieszyńskiem, powstaniec śląski, polityk, minister zdrowia.
Tu w latach 1929-1937 mieszkał dr Tadeusz Michejda (1879-1956), działacz społeczny w Cieszyńskiem, powstaniec śląski, polityk, minister zdrowia.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Willa ryglowa
ul. Bydgoska 34/36
To duża, efektowna willa ryglowa z lat 1895-1896. W 1920 r. umieszczono tu Konsulat Republiki Francji, a po jego przeniesieniu w 1922 r. siedzibę znalazł tu Konsulat Generalny Rzeszy Niemieckiej. Właśnie na tym budynku długo przed II wojną światową powiewały w Toruniu flagi hitlerowskie.
Budowla założona jest na rzucie bardzo wydłużonego prostokąta z małymi skrzydłami na krańcach. Część fasadowa jest zwieńczona dwiema wieżyczkami w formie latarń nakrytych wysokimi hełmami. Elewacje budynku członowane są ozdobnym układem elementów konstrukcji ryglowej i dekorowane ponadto wieloma detalami: klasycystycznymi drzwiami o bogatym wykroju z profilowanych listew, wycinanymi w małe półwałki i ornamentowanymi ramami okien, drobnymi podziałami szyb. Zobacz >>>
Budowla założona jest na rzucie bardzo wydłużonego prostokąta z małymi skrzydłami na krańcach. Część fasadowa jest zwieńczona dwiema wieżyczkami w formie latarń nakrytych wysokimi hełmami. Elewacje budynku członowane są ozdobnym układem elementów konstrukcji ryglowej i dekorowane ponadto wieloma detalami: klasycystycznymi drzwiami o bogatym wykroju z profilowanych listew, wycinanymi w małe półwałki i ornamentowanymi ramami okien, drobnymi podziałami szyb. Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Zespół dwóch kamienic
ul. Bydgoska 37, 39
Zespół dwóch kamienic wielomieszkaniowych czynszowych z zapleczem gospodarczym wybudowano po 1900 r. Obie mają cechy historyzujące i nawiązują swą architekturą do baroku i secesji.
W okresie międzywojennym znajdowała się tu Komenda Wojewódzka Policji Państwowej. W czasie II wojny światowej ulokowano tu Tajną Policję Państwową (Gestapo). 1 lipca 1942 r. w garażu na zapleczu budynków powieszono kpt. Jana Drzewieckiego. Po 1945 r. kamienice stały się siedzibą Komendy Miejskiej Milicji, a w 1975 r. ponownie Komendy Wojewódzkiej (do czasu wybudowania nowego budynku przy ul. Grudziądzkiej na Mokrem). W latach 1990–1999 obiekty zajmowała Komenda Rejonowa Policji, zaś w latach 1999–2004 komisariat policji. Po opuszczeniu gmachu przez służby mundurowe władze miasta planowały przeznaczyć go na siedzibę sądu apelacyjnego, do czego jednak nie doszło. W 2013 r. Agencja Mienia Wojskowego sprzedała kamienice, które od 2018 r. znów pełnią funkcję mieszkalną.
Zespół dwóch kamienic wielomieszkaniowych czynszowych z zapleczem gospodarczym wybudowano po 1900 r. Obie mają cechy historyzujące i nawiązują swą architekturą do baroku i secesji.
W okresie międzywojennym znajdowała się tu Komenda Wojewódzka Policji Państwowej. W czasie II wojny światowej ulokowano tu Tajną Policję Państwową (Gestapo). 1 lipca 1942 r. w garażu na zapleczu budynków powieszono kpt. Jana Drzewieckiego. Po 1945 r. kamienice stały się siedzibą Komendy Miejskiej Milicji, a w 1975 r. ponownie Komendy Wojewódzkiej (do czasu wybudowania nowego budynku przy ul. Grudziądzkiej na Mokrem). W latach 1990–1999 obiekty zajmowała Komenda Rejonowa Policji, zaś w latach 1999–2004 komisariat policji. Po opuszczeniu gmachu przez służby mundurowe władze miasta planowały przeznaczyć go na siedzibę sądu apelacyjnego, do czego jednak nie doszło. W 2013 r. Agencja Mienia Wojskowego sprzedała kamienice, które od 2018 r. znów pełnią funkcję mieszkalną.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Willa ryglowa
ul. Bydgoska 40
Willa ryglowa z lat 1895-1896, której narożnik stanowi wieża zwieńczona wysokim hełmem. Elewacje budynku wyróżniają się ozdobnymi elementami konstrukcji ryglowej. Nad każdym ze skrzydeł wznoszą się ozdobne szczyty - dwa od strony ulicy Konopnickiej i jeden od ul. Bydgoskiej. Ściany zdobione są listwowymi płycinami, łukami o profilowanych przekrojach w obramowaniu okien i drzwi. Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Dom ryglowy
ul. Bydgoska 44/46
To jeden z najstarszych, nielicznie do dziś zachowanych budynków Przedmieścia Bydgoskiego. Powstał ok. 1880 r., w czasach obowiązywania ograniczeń budowlanych, wynikających ze względów obronno-strategicznych Twierdzy Toruń (miejsce to mieściło się w obrębie tzw. II rejonu fortecznego, dopuszczającego niewielkie kubaturowo budynki, głównie w technice szkieletowej, z wypełnieniem ceglanym lub szachulcowym; zezwalano także na organizowanie składowisk materiałów budowlanych).
Budynek posiada przeszklone werandy na parterze, nad nimi balkony z drewnianymi ażurowymi zdobieniami o motywach roślinnych.
Budynek posiada przeszklone werandy na parterze, nad nimi balkony z drewnianymi ażurowymi zdobieniami o motywach roślinnych.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Villa Kusel
ul. Bydgoska 48
Budynek, podobnie jak sąsiedni pod nr 44/46, należy do nielicznych najstarszych zachowanych na Przedmieściu Bydgoskim. Pochodzi z lat 80. XIX w. i zbudowany jest w konstrukcji pruskiego muru, co związane było z obostrzeniami budowlanymi w związku z Twierdzą Toruń.
Uwagę zwraca ryzalit (mieszczący werandę oraz wyżej balkon), wyposażony w bogate i misterne ażurowe zdobienia snycerskie; wśród nich uważny widz dostrzeże nazwę domu - "Villa Kusel", a także monogramy fundatora - "JK" (Julius Kusel) - ale tylko zimą, gdy pozbawione liści drzewa nie zasłaniają widoku.
Uwagę zwraca ryzalit (mieszczący werandę oraz wyżej balkon), wyposażony w bogate i misterne ażurowe zdobienia snycerskie; wśród nich uważny widz dostrzeże nazwę domu - "Villa Kusel", a także monogramy fundatora - "JK" (Julius Kusel) - ale tylko zimą, gdy pozbawione liści drzewa nie zasłaniają widoku.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Dom Konrada Schwartza
ul. Bydgoska 50-52
To jeden z najciekawszych i najcenniejszych zabytków architektury szkieletowej w Toruniu. Jednocześnie jest jednym z najlepszych przykładów degradacji dziedzictwa toruńskiego i braku dbałości o nie przez właściciela, jakim są władze Torunia. Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Kamienica
ul. Bydgoska 56
Niski dom sięga początkami 1857 r., następnie został rozbudowany do ostatecznej formy przez fabrykanta (producenta papy i dekarza) Alberta Lohmeyera w 1876 r. 23 czerwca 1881 r. w domu tym urodził się jego syn - Hans (zm. 1968), który później został wybitnym niemieckim prawnikiem, a w latach 1919-1933 także nadburmistrzem Królewca (odwołany z tego stanowiska po dojściu do władzy NSDAP, przeniósł się do Berlina). W 1939 r. opublikował książkę „Polityka II Rzeszy”, która jednak została przez władze nazistowskie zakazana.
Pod koniec XIX w. wdowa po Albercie Lohmeyerze dokonała przebudowy domu i w 1892 r. otworzyła, popularny wkrótce, lokal gastronomiczny "Elysium". Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Kamienica wielkomiejska
ul. Bydgoska 60
Okazała kamienica z narożnym wykuszem zwieńczonym wieżyczką oraz z dwoma szczytami w formach neorenesansowych od ul. Bydgoskiej i trzema od ul. Klonowica.
Zbudowana przed 1897 r. przez toruńską firmę budowlaną Ulmer i Kaun, według projektu berlińskich architektów Hermana Solfa i Franza Wichardsa. Zobacz >>>
Zbudowana przed 1897 r. przez toruńską firmę budowlaną Ulmer i Kaun, według projektu berlińskich architektów Hermana Solfa i Franza Wichardsa. Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Kamienica
ul. Bydgoska 74
Ta kamienica czynszowa nie należy wprawdzie do nadzwyczajnie wyjątkowych i unikatowych artystycznie i architektonicznie, ale wyróżnia się tu ciekawy element.
Widać zimą, ale przyjdzie lato, drzewa zasłonią skutecznie i nikt nie zwróci uwagi.
Widać zimą, ale przyjdzie lato, drzewa zasłonią skutecznie i nikt nie zwróci uwagi.
Element ten to bezpośrednie nawiązanie do toruńskich mieszczańskich/patrycjuszowskich historycznych kamienic - wysokich, smukłych, zwieńczonych ozdobnych szczytem. Tutaj wprawne oko spostrzeże, że w elewacji tej czynszówki widać jakby wbudowaną taką smukłą szczytową kamienicę manierystyczną: szczyt jej zwieńczony jest trzema obeliskami, z których najwyższy stoi na półkolistym naczółku (ponad widoczną datą 1905). Poniżej dwóch bocznych obelisków krawędź szczytu "spływa" do bocznych ślimacznic (albo wolut, jak kto woli - po bokach najwyższego balkonu) - to tzw. spływy wolutowe. Niżej owa "wbudowana" kamienica ma dwa balkony (po jednym na każdym piętrze) i na parterze dwa okna. Jest więc 2-osiowa, a na wysokości I i II piętra ma pionowo zaznaczone krawędzie z boniowaniem.
Dom czynszowy przy Bydgoskiej 74 powstał w 1905 r., a więc w okresie secesji. Nie jest to jednak czysty przykład tego stylu, chociaż odnaleźć można tu pewne jego cechy, jak np. obramienia okien I i II piętra oraz niesymetryczność rozwiązania elewacji. Poza tym dostrzec można pewne motywy nawiązujące do renesansu, jak np. boniowanie krawędzi ryzalitu, poziome listwy elewacyjne, symetrię szczytu.
Budynek w 1903 r. zaprojektował Michael Bartel dla Hermana Pohl'a.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Kamienica
ul. Bydgoska 78
Kamienica wielomieszkaniowa czynszowa zbudowana ok. 1900 r. jako narożna. Główną i reprezentacyjną jest elewacja południowa (od ul. Bydgoskiej), gdzie dominuje ornamentyka w stylu neobarokowym. Jej zachodnia część zwieńczona jest pokaźnym szczytem dwuczęściowym z bogatym ornamentem i rozbudowanym naczółkiem. Natomiast w narożu dominuje wieloboczny wykusz nakryty cebulastym hełmem. Pomiedzy wykuszem a szczytem gzyms umieszczony został na wydatnych konsolkach, stanowiących swego rodzaju element ozdobny. Okna I piętra zostały najbogaciej spośród wszystkich ozdobione z opaskami w postaci boniowania, zwieńczone trójkątnym gzymsikiem.
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Kamienica
ul. Bydgoska 100
Dom czynszowy w stylu neorenesansu francuskiego z 1885-6 r., w którym podczas jednego ze swoich pobytów w Toruniu w latach 1905-1906 mieszkał znany pisarz, Stanisław Przybyszewski (1868-1927). Zobacz >>>
Dawna fabryka "Metron"
ul. Bydgoska 108
W okresie świetności był to największy w Polsce producent wielu rodzajów wodomierzy i gazomierzy, programatorów cyfrowych, przełączników czasowych, zaworów termostatycznych oraz szerokiego asortymentu zegarów, a także urządzeń usprawniających pracę biurową.
Fabryka powstała w 1920 r. pn. "Gazomierz" przy ulicy Bydgoskiej 108 w wykupionych i zmodernizowanych na ten cel dawnych obiektach restauracyjnych.
Zobacz >>>
Fabryka powstała w 1920 r. pn. "Gazomierz" przy ulicy Bydgoskiej 108 w wykupionych i zmodernizowanych na ten cel dawnych obiektach restauracyjnych.
Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Dawny dom sierot
ul. Szosa Bydgoska 1
Budynek w stylu neogotyckim z 1881 r. zbudowany na potrzeby Domu Sierot. W okresie międzywojennym mieścił Ochronkę Miejską. Zobacz >>>
![](http://toruntour.pl/upload/image/kreskaniebieska.png)
Hala wystawowa
ul. Szosa Bydgoska 3
Hala zbudowana została specjalnie dla I Pomorskiej Wystawy Ogrodniczo-Przemysłowej w 1928 r., posiada istotną wartość architektoniczną. Była wówczas jednym z najwięszych i najnowocześniejszych takich obiektów w Polsce. Jej projekt opracował najwybitniejszy toruński architekt okresu 20-lecia międzywojennego, Kazimierz Ulatowski (1884-1975), który zaprojektował w Toruniu też kilkanaście innych budynków. Zobacz >>>