Toruń na listach UNESCO

Wpis na listę dziedzictwa UNESCO jest niewątpliwie wyróżnieniem i świadczy o najwyższym uznaniu i światowej randze danego miejsca, obiektu, zjawiska.
Daje prestiż i rozpoznawalność, dla wielu jest wyznacznikiem i wskazaniem tych miejsc, które w pierwszej kolejności wypada odwiedzić, poznać i doświadczyć osobiście. Jest swoistą marką i znakiem najwyższej jakości i najwyższej wartości. Wpływa na promocję, zwiększa powszechną i globalną świadomość o dziedzictwie, kulturze i historii danego miejsca oraz znaczenia tego dla całej ludzkości. Wśród mieszkańców natomiast wzmaga poczucie lokalnej tożsamości, dumy i więzi ze swoim miejscem docenionym globalnie.

Toruń i jego dziedzictwo jest jednym z takich miejsc. Jest to miasto, które w przeszłości odgrywało znacząca rolę w kształtowaniu i kreowaniu historii, wydarzeń, kultury o dużym znaczeniu dla cywilizacji (zobacz: Jak Toruń tworzył historię).

Uznaniem tego jest nie tylko wpis toruńskiego Średniowiecznego Zespołu Miejskiego na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, który nastąpił w 1997 r.
Uznaniem jest też docenienie innych toruńskich i z Toruniem wprost związanych elementów dziedzictwa, jak:

toruńska księga cła funtowego z lat 1369-1371 (przechowywana w Archiwum Państwowym w Toruniu), będąca unikatowym obiektem dotyczącym historii Hanzy, która została w maju 2023 r. wpisana na Międzynarodową Listę Dziedzictwa UNESCO „Pamięć Świata” („Memory of the World”) jako jeden z 19 polskich obiektów,
odnowiony przywilej lokacyjny Torunia i Chełmna z 1251 r., przechowywany w Archiwum Państwowym w Toruniu, wpisany w 2021 r. na Polską Listę Krajową Programu UNESCO "Pamięć Świata" - pergaminowy dokument odnawiający akt nadania praw miejskich dla Chełmna i Torunia. Zastąpił pierwotny akt z 1233 r., który spłonął. Ustanowiono w nim nowe prawo miejskie, wzorowane na zasadach obowiązujących na Zachodzie Europy.
Prawo chełmińskie wprowadziło nieznaną wcześniej instytucję rady miejskiej oraz liberalne przepisy dotyczące służby wojskowej i dziedziczenia. Odtąd dziedziczyć mogły również kobiety.
akt erekcyjny Związku Pruskiego z 1440 r. - dokument z 14 marca 1440 r. przechowywany w zbiorach Archiwum Państwowego w Toruniu, wpisany w 2016 r. na Polską Listę Krajową Programu UNESCO "Pamięć Świata", potwierdzający powstanie związku miast i rycerstwa Prus w obronie przed Zakonem Krzyżackim; próba delegalizacji Związku była głównym powodem wybuchu wojny trzynastoletniej, która doprowadziła do przejęcia przez Polskę Pomorza z Gdańskiem, Toruniem i Elblągiem,
zbiór 128 tabliczek woskowych toruńskiej kancelarii miejskiej z XIV-XVI w., przechowywany w Archiwum Państwowym w Toruniu, wpisany w 2002 r. na Polską Listę Krajową Programu UNESCO "Pamięć Świata", to największy na świecie taki zbiór tabliczek woskowych niemalże w idealnym stanie,
flisactwo wpisane na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO w 2022 r., którego jednym z największych i najstarszych w Polsce ośrodków jest Toruń >>>

W kwestii uznania dziedzictwa historycznego za wartość wysokiej rangi dla kultury należy wspomnieć też oczywiście o piernikach toruńskich. Bez nich toruńskość jest niepełna i Toruń nie jest Toruniem.
Kultura Toruńskiego Piernika została wpisana na polską Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego na podstawie decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 9 kwietnia 2025 r. Lista ta jest elementem realizacji ratyfikowanej przez Polskę Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r. Znalezienie się na liście nie tylko potwierdza ogromną wartość kulturową dziedzictwa i tradycji toruńskiego piernika, ale daje szansę na zbudowanie jego jeszcze większej międzynarodowej rozpoznawalności. Dlatego tym razem apelujemy o podjęcie starań o kolejny etap uznania jakim jest wpis kultury piernika toruńskiego na Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO (List of Intangible Cultural Heritage UNESCO), podobnie jak w 2019 r. skutecznie apelowaliśmy o wpisanie na polską Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego >>>

Dalszą drogą docenienia i wyróżnienia kultury toruńskiego piernika powinno być dążenie do uzyskania przez Toruń tytułu Miasta Gastronomii UNESCO i przystąpienie do Sieci Miast Kreatywnych UNESCO w dziedzinie gastronomii.
Nota bene warto wspomnieć, że pogrzebane zostały niestety szanse Torunia na uzyskanie tytułu Miasta Kreatywnego w innej dziedzinie - muzyki. To dziedzictwo bowiem było w Toruniu niezwykle bogate i bujne przez kilka stuleci istnienia Torunia aż do 1945 r. (zobacz: Muzyka w dawnym Toruniu), gdy nastąpiła tu likwidacja ośrodka kultury muzycznej oraz wyeliminowanie tym samym toruńskiej konkurencji i skoncentrowanie życia muzycznego w wojewódzkiej od tegoż roku Bydgoszczy. Była to jedna z konsekwencji uskutecznionych zabiegów elit bydgoskich o przeniesienie siedziby województwa z Torunia do Bydgoszczy w marcu 1945 r., a co za tym idzie konsekwencja „likwidacji wielu placówek i inicjatyw kulturalnych w Toruniu bądź ich komasacji z podobnymi instytucjami działającymi w Bydgoszczy […], w której skoncentrowano siedziby większości ważnych instytucji politycznych, gospodarczych, a następnie także oświatowych i kulturalnych” – prof. Ryszard Sudziński, 1993.
Było to cenne dla Bydgoszczy następstwo odebrania w marcu 1945 r. Toruniowi funkcji stolicy województwa i cenne osiągnięcie Bydgoszczy względem Torunia: pozwoliło Bydgoszczy, odtąd jako miastu wojewódzkiemu-decyzyjnemu na degradację toruńskiego instytucjonalnego życia muzycznego przy jednoczesnym rozwoju tego życia w Bydgoszczy. Zobacz: Kolejna degradacja Torunia - rok. 1945.

poprzedni

następny