Gotyckie malowidła w kościele Mariackim
Gotyckie malowidła ścienne z lat ok. 1360-1370 na wewnętrznych szkarpach nawy południowej kościoła Mariackiego to niezwykle cenne zabytki malarstwa gotyckiego w Polsce. Należą do najbardziej monumentanych polichromii na Pomorzu. Jako jedne z wielu toruńskich dzieł gotyckich świadczą o ogromnym rozwoju tej dziedziny sztuki w dawnym Toruniu, osiągającej prawdziwie europejski poziom, co możliwe było dzięki zamożności tutejszego mieszczaństwa.
Stylistyka tych polichromii wskazuje na powiązania z wybitnym wówczas europejskim malarstwem czeskiego Mistrza Ołtarza z Wyższego Brodu, związanego z dworem cesarza Karola IV Luksemburskiego w Pradze.
Kompozycyjnie natomiast malowidła toruńskie nawiązują do malowidel w kościele św. Jakuba w Lubece - stolicy Hanzy, której Toruń był członkiem już przed 1280 r. - oraz innych malowideł we Flandrii, Lotaryngii; nigdzie jednak dzieła nie osiągają toruńskiego rozmachu.
Malowidła przedstawiają postaci: św. Jana Chrzciciela, Chrystusa przy kolumnie biczowania, Marii Bolesnej, św. Szczepana, św. Andrzeja, św. Krzysztofa, św. Wawrzyńca, św. Marii Magdaleny, św. Elżbiety, stojących pod kilkumentrowej wysokości baldachimami architektonicznymi.
Szczególną uwagę zwraca mistrzowski, delikatny rysunek twarzy postaci, zwłaszcza Chrystusa, Marii i św. Andrzeja, o pogłębionej psychice oraz znakomity modelunek barwny, podkreślający plastykę postaci.
Ukazanie w tym zespole malowideł m.in. Chrystusa przy kolumnie biczowania oraz Marii Bolesnej i innych świętych, tworzy ideę kościoła męczenników - kościoła misyjnego, co było popularne w państwie krzyżackim (wszak argumentem krzyżackim za utrzymaniem się w Prusach było nawracanie pogan) oraz korespondowało z rolą i posłannictwem franciszkanów na północno-wschodnich rubieżach chrześcijaństwa europejskiego. Toruński kościół Mariacki był w średniowieczu klasztornym kościołem pierwszego i najważniejszego w państwie krzyżackim konwentu franciszkańskiego, siedziby kustorii pruskiej.
Natomiast przedstawienie św. Jana Chrzciciela - patrona Torunia - ma podkreślać religijną i polityczną tożsamość mieszczan toruńskich. Z kolei ukazana postać św. Jadwigi Śląskiej jest nawiązaniem do Śląska, skąd w XIII w. pochodziło wielu mieszczan toruńskich oraz jest wyrazem jej czci jako żony księcia wrocławskiego Henryka Brodatego, mającego wpływ na osadzenie Krzyżaków na Ziemi Chełmińskiej.
Malowidła były najpewniej fundacją rodzin patrycjatu toruńskiego lub korporacji, do których należały kaplice.
Poza powyższymi malowidłami na ścianie południowej nawy, kościół Mariacki w Toruniu posiada wiele innych cennych zabytków ściennego malarstwa średniowiecznego. Wszystkie one świadczą o niebywałym rozwoju tej dziedziny sztuki w dawnym Toruniu:
|
|
|
|
|
|
Malowidła sklepiennez ok. 1500 r. w formie stylizowanych trójliści mających przywołać wizję ogrodu rajskiego - sklepienie kościoła symbolizuje Niebo.
W prezbiterium sklepienie dodatkowo posiada (słabo zachowane) malowidła popiersi świętych oraz rozety.
|
.