Ekonomia d. Gimnazjum Akademickiego

 

Zabytek z przełomu XVI i XVII w. w charakterystycznym dla Torunia stylu manieryzmu niderlandzkiego (zobacz: Architektura Torunia) z fasadą rozczłonkowaną gzymsami, podkreślającymi podział na kondygnacje.

Jest unikatowym przykładem budynku oświatowego, którego bryła i detal architektoniczny zachowały się do naszych czasów. Obiekt jest najstarszym tego typu w Polsce północnej. 

Budynek wzniesiony z inicjatywy burmistrza Heinricha Strobanda w latach 1596-1601, w okresie renesansowej świetności Torunia (zobacz: Królowa Wisły - Toruń w czasach świetności).

Był bursą dla słynnego toruńskiego Gimnazjum Akademickiego - renomowanej uczelni półwyższej. Budowa budynku związana była z planami utworzenia w Toruniu uniwersytetu dla Prus Królewskich, co było jedną z wielu wizji rozwoju Torunia, realizowanych przez burmistrza Strobanda, a do realizacji czego pierwsze kroki podjęli w 1595 r. przedstawiciele gimnazjów toruńskiego, gdańskiego i elbląskiego. W tym celu w roku następnym Rada miejska Torunia przeznaczyła na budowę bursy kwotę 1800, a Rada miejska Gdańska 666 florenów, co umożliwiło pod koniec 1598 r. oddanie budynku w stanie surowym. Uroczyste otwarcie bursy nastąpiło 1 stycznia 1601 r.

 

 

Budynek miał na celu stworzenie dobrych warunków życia i nauki dla studentów przyjezdnych. Dla młodzieży uboższej istniała też pewna liczba miejsc bezpłatnych oraz takich, za które pobierano obniżone opłaty. Łącznie w budynku mogło mieszkać około 50 osób, z których część miała zapewniony na miejscu wikt.

 

   

Działka, na której powstały zabudowania Ekonomii rozciągała się między ul. Piekary na wschodzie a nieistniejącymi już dziś murami miejskimi na zachodzie. Do murów dobudowano równoległy do głównego gmachu budynek oficyny, a kolejny od południa prostopadle łączył oba. Powstał w ten sposób wewnętrzny dziedziniec.

 

Przebudowany później gmach, posiada jedynie fragmentarycznie zachowane szczyty przy krótszych, prostopadłych do ulicy bokach.

 

Manierystyczny szczyt południowy Ekonomii widoczny od ul. Piekary

 

Po głośnym tumulcie toruńskim w 1724 r., kiedy miasto zostało zmuszone do przekazania dawnego klasztoru franciszkańskiego - będącego siedzibą Gimnazjum Akademickiego - bernardynom, tutaj ulokowano całe Gimnazjum wraz ze słynną i bogatą biblioteką.
W 1807 r., w trakcie kampanii napoleońskiej (zobacz: Toruń napoleoński. Napoleon w Toruniu) budynek został zamieniony na francuski szpital wojenny, co stało się przyczyną dużych strat w wyposażeniu uczelni, zasobnej biblioteki i stanie technicznym gmachu. Po 1855 roku, kiedy gimnazjum przeniesiono do nowowybudowanego gmachu przy ul. Zaułek Prosowy na Nowym Mieście (>>>), mieściły się tu szkoły żeńskie, a w okresie międzywojennym gimnazjum z niemieckim językiem wykładowym. Po II wojnie światowej w budynku urządzono internat dla uczniów szkół średnich.

Obecnie we władaniu Sądu Okręgowego.

 

Na fasadzie budynku umieszczono pamiątkową tablicę z okazji 400-lecia powstania Gimnazjum Akademickiego. 
Wewnątrz zachował się m.in. oryginalny renesansowy strop.