Gotyckie piwnice
Zabytkowe gotyckie piwnice kamienic toruńskich urzekają swoim tajemniczym nastrojem. Wiele z nich zaadaptowanych dziś jest na potrzeby sztuki, gastronomii, nocnych lokali rozrywkowych.
W średniowieczu, wobec niższego (ok. 1,7 - 3 m) niż obecnie poziomu ulic, dzisiejsze piwnice stanowiły przyziemia kamienic. Poziom tych piwnic był niższy od ówczesnego poziomu ulic i placów tylko ok. pół metra. Wiele piwnic było zamieszkałych, dostępnych z ulicy po zejściu 3-4 stopni. Poza funkcją mieszkalną piwnice służyły jako magazyny, albo piwiarnie lub winiarnie. W prawie wszystkich piwnicach spotykamy małe ostrołuczne wnęki ścienne, często łączone po dwie - miejsca na oświetlenie.
W kamienicy, która stoi na miejscu rozebranej gotyckiej przy Rynku Staromiejskim 37 zachowała się oryginalna średniowieczna piwnica z kolumną pośrodku, gdzie gurty wsparte na filarze wydzielały 4 pola sklepione krzyżowo. To, poza kamienicą przy ul. Szczytnej 2, zupełnie wyjątkowy przypadek w Toruniu.
 Piwnice traktu tylnego zwykle były sklepione kolebkowo.
|
 Piwnice traktu przedniego zwykle posiadają strop belkowy.
|
 Piwnice traktu przedniego zwykle posiadają strop belkowy.
|
Toruńskie przepisy budowlane z XIII w. nakazywały wlaścicielom dwóch sąsiednich działek do wspólnego murowania bocznych ścian nośnych piwnicy stawianej kamienicy. Gdyby sąsiad nie chciał, to - przepis mówi dalej - należy mu pożyczyć pieniądze na rok i jeden dzień; jeśli ich w tym terminie nie zwróci, winien dać odpowiedni czynsz ze swej posiadłości.
W toruńskim typie kamienicy mieszczańskiej występują piwnice w układzie dwutraktowym: trakt przedni (od ulicy) zwykle były dłuższy i kryty był stropem, trakt tylny - krótszy i sklepiony kolebkowo. Taki układ dwutraktowy odpowiadał układowi wyższych pięter. Niektóre kamienice posiadają ponadto wąską sklepioną piwnicę pod przedprożem, które też stanowiło cechę wyjątkową domów toruńskich (i północnoeuropejskich w ogóle).
Do piwnic dostać można było się nie tylko z wnętrza kamienicy, ale również z ulicy poprzez tzw. szyje piwniczne - obudowane zejścia (należy pamiętać, że oryginalnie, w średniowieczu poziom ulicy był znacznie niższy niż obecnie).
Często w piwnicach kamienic toruńskich znajdowały się piece i systemy grzewcze typu hypocaustum. Rozwiązania takie były stosowane w zamkach, klasztorach, ratuszach i bogatych kamienicach patrycjuszowskich.
Ponadto piwnice toruńskich kamienic gotyckich kryją kolejne unikaty - studnie do czerpania wody.
Zobacz
Nie wszystkie oczywiście podziemia toruńskie są udostępnione. Spośród setek toruńskich gotyckich piwnic zapraszamy do kilku, do których wstęp jest możliwy:
- Rynek Staromiejski 29, kamienica gotycka (restauracja "Kuranty") >>>
- Rynek Staromiejski 37, kamienica gotycka (piwiarnia "Szwejk")
- ul. Piekary 25 (restauracja hotelu Petite Fleur)
- ul. Kopernika 17, kamienica gotycka (Muzeum Dom Mikołaja Kopernika) >>>
- ul. Szczytna 15, kamienica gotycka, w piwnicy m.in. dobrze zachowane hypocaustum (Browar Staromiejski Jan Olbracht) >>>
- Ratusz Staromiejski, Piwnica Gdańska (Muzeum Okręgowe) >>>
- Ruiny zamku krzyżackiego, podziemia zamkowe są jednym z najlepiej zachowanych elementów z całego toruńskiego zamku krzyżackiego >>>
Nie zobaczysz
Spośród tych podziemii, które są szczególnie wyjątkowe i ciekawe a jednocześnie niestety niedostępne musimy wymienić m.in.:
- Kościół Mariacki, krypty pod prezbiterium, m.in. miejsce pochówku królewny Anny Wazy >>>
- Katedra Świętojańska, gotyckie krypty pod prezbiterium oraz pod zakrystią >>>
- ul. Łazienna 22, kamienica gotycka (diecezjalne Centrum Dialogu Społecznego im. JPII) >>>
- ul. Most Pauliński 2, podziemia gotyckie mostu nad Strugą Toruńską (Bachą) >>>
- ul. Żeglarska 16, kamienica gotycka ("Piwnica pod świętymi Janami") >>>
- ul. Żeglarska 7, kamienica gotycka, w piwnicy m.in. dobrze zachowane hypocaustum oraz studnia z wodą (Muzeum Diecezjalne) >>>
- ul. Żeglarska 13, kamienica gotycka, w piwnicy m.in. pozostałości hypocaustum (oddział PZU Życie) >>>
- Rynek Nowomiejski, gotyckie 2-kondygnacyjne piwnice (m.in. średniowieczne więzienie) dawnego Ratusza Nowego Miasta Torunia (siedziba Fundacji Tumult) >>>
- Baszta Koci Łeb, gotyckie podziemie, przez niektórych określane jako loch więzienny >>>
Oprac. Arkadiusz Skonieczny, data publikacji: 20-03-2016
