Likwidacja portu - degradacja Torunia

- pisał w 1971 r. inż. Ignacy Tłoczek (1902-1982), przedwojenny główny urbanista Torunia.

 

    

Ruchliwy Bulwar Filadlefijski na miejscu dawnego portu toruńskiego odcina średniowieczne miasto od Wisły

 

 

Rzeczywiście, Toruń jako jedyne nadwiślańskie miasto portowe został tego portu pozbawiony wbrew jego interesowi i wbrew jego racji stanu. Mało tego - nie był to port bylejaki, bo Toruń od samego swojego początku przez siedem kolejnych stuleci był największym nadwiślańskim portem śródlądowym (np. w 2. poł. XVI w. spławiano z portu w Toruniu średnio ok. 2370 łasztów zboża rocznie - najwięcej w północnej Polsce, a w 1935 r. przeładunek w porcie toruńskim stanowił aż 80% ogólnego tonażu przewozów środlądowych Polski). 

 

 

Od 2015 r. pojawiają się nowe koncepcje zagospodarowania północnego brzegu zakola Wisły pod górą Buchta, które w okresie międzywojennym planowane było na nowa lokalizację toruńskiego portu śródlądowego.

W 2013 r. zbudowano tu most im. Elżbiety Zawackiej przez Wisłę, a w 2020 r. uchwalono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zakładający m.in. zabudowę wielorodzinną oraz tereny zieleni rekreacyjnej.

 

 

Przeprowadzona w końcu lat 60. XX w. w taki sposób - kolejna już po 1945 r. (zobacz: Bydgoszcz degraduje Toruń) - degradacja Torunia to wydarzenie bez precedensu, gdyz żadne inne polskie miasto nie zostało w ten sposób potraktowane: Toruń został pozbawiony czynnika, który był dla niego życiodajny i który przez stulecia determinował jego rozwój jako jedno z największych i najbogatszych miast Rzeczypospolitej (zobacz: Królowa Wisły: Toruń w czasach świetności). To właśnie osiągnięta dzięki handlowi wiślanemu i morskiemu zamożność Torunia pozwoliła na tak ogromne przywiązanie i zasługi dla Polski poprzez wywołanie powstania antykrzyżackiego w 1454 r., finansowanie ogromnymi sumami króla polskiego w wojnie przeciw Krzyżakom i doprowadzenie do odzyskania przez Polskę Pomorza Nadwiślańskiego wraz z wolnym spławem wiślanym (zobacz: Toruń buntuje sie przeciwko Krzyżakom). Tymczasem teraz ten sam Toruń przez to samo państwo polskie jest degradowany pozbawieniem możliwości portowych. 

 

Toruńskie nabrzeże portowe w 1957 r.
Tuż nad taflą wody widać murowaną podstawę zdemontowanego żurawia portowego.

 
To jednak nadal nie koniec. Dzisiaj rząd polski (Prawo i Sprawiedliwość) oraz władze samorządowe województwa kujawsko-pomorskiego (Platforma Obywatelska z marszałkiem województwa Piotrem Całbeckim na czele) porozumiały się jak nigdy przy podejmowaniu planów powrotu transportu na Wiśle. Plany te bowiem jeszcze bardziej degradują Toruń, bo nie zakładają odtworzenia w Toruniu portu śródlądowego. Uznają zatem decyzje władz komunistycznych pozbawiających Toruń życiodajnego czynnika, jakim był tutejszy port, za słuszne i kontynuują zapoczątkowaną przez te władze degradację Torunia, niegdysiejszej Królowej Wisły. Co dziwniejsze nie sprzeciwiają się im w żaden sposób władze Torunia z prezydentem Michałem Zaleskim na czele, przyjmując kontynuację tej degradacji za oczywistość. Mało tego, władze te nie wspierają nawet dążeń społecznych do ożywienia tradycji portowych Torunia, które pojawiły się w ostatnich latach, a przede wszystkim nie wspierają i odnoszą się z obojętnością do konkretnych społecznych inicjatyw odbudowy Torunia jako ważnego miasta portowego (m.in. zabiegi Krzysztofa Dominikowskiego, zobacz tutaj).

 

Obecnie pozostaje zatem Toruniowi wspominać swoją dawną świetność (i związane z tym dziedzictwo) jednego z największych portów śródlądowych, który to port przyniósł mu niegdyś pozycję jednego z najbogatszych, największych i najsilniejszych miast I Rzeczypospolitej. Idealnie pasują w tym miejscu słowa króla Stanisława Augusta Poniatowskiego skierowane wobec Torunia: