Historia tramwajów toruńskich

Defilada tramwajów konnych na Rynku Staromiejskim, 1891 r.
 
 
Pierwszy tramwaj pojawił się w Toruniu 16 maja 1891 roku (o 4 lata wcześniej niż w Krakowie). Jednak historia naszych tramwajów sięga 16 sierpnia 1890 r., gdy została podpisana umowa między zarządem Twierdzy Toruń a prywatną firmą Havestadt Contag w Berlinie na ułożenie toru o prześwicie 1000 mm i eksploatowanie tramwaju na trasie Bydgoskie Przedmieście - Dworzec Toruń Miasto.
Był to tramwaj konny, kursujący na trasie 3,5 km od Bydgoskiego Przedmieścia ulicami: Sienkiewicza, Chopina, Plac Bankowy (obecnie Pl. Rapackiego), Kopernika, Ducha św., Rynek Staromiejski, Szeroka, Królowej Jadwigi, Rynek Nowomiejski, św. Katarzyny, Pl. św. Katarzyny do Dworca Toruń Miasto.
 
Tramwaj na ul. Szerokiej na Starym Mieście, ok. 1909 r.
 
 
Od początku aż do dziś zajezdnia tramwajowa mieści się w tym samym miejscu, przy ul. Sienkiewicza 24/26 na Bydgoskim Przedmieściu (obecna z 1915 roku na miejscu starszej z 1891 roku). Została wyposażona w warsztaty do konserwacji i remontu wozów oraz w stajnie dla koni
 
Już 1. lutego 1899 roku pojawił się tramwaj elektryczny (o 2 lata wcześniej niż w Krakowie), kursujący na tej samej trasie; była to linia nr 1, a w 1901 roku koncesję na eksploatację tramwajów uzyskały Zakłady Elektryczne miasta Toruń. W 1907 roku utworzono nową linię (nr 3) z Rynku Staromiejskiego na Chełmińskie Przedmieście (do ul. Grunwaldzkiej, od 1927 roku do  ul. Wybickiego), a w 1917 roku przedłużono linię (nr 2) z Mokrego (doprowadzoną tu w 1899 r.) do Dworca Toruń Mokre (obecnie Toruń Wschodni). W 1933 roku oddano linię (nr 4) przez nowy most im. Piłsudskiego do Dworca Głównego, w 1935 roku przedłużono linię (nr 1) od Dworca Toruń Miasto do ul. Targowej na Jakubskim Przedmieściu, a w 1936 roku skrócono jej przebieg z ul. Kopernika i poprowadzono przez Łuk Cezaraul. Różaną.
 
W 1935 roku istniało w Toruniu 5 linii tramwajowych: 1: Bydgoskie Przedmieście - Jakubskie Przedmieście; 2: Rynek Staromiejski - Dworzec Toruń Mokre; 3: Rynek Staromiejski - ul. Wybickiego; 4: Pl. Rapackiego - Dworzec Główny; 5: Bydgoskie Przedmieście - Jakubskie Przedmieście.
W przededniu wybuchu II wojny światowej sieć tramwajowa była dobrze rozwinięta, a jej ogólna długość wynosiła 13,5 km, w tym 3,3 km torów podwójnych. Tabor przedsiębiorstwa "Tramwaje Miejskie" składał się z 19 wozów silnikowych i 22 przyczepnych. Łącznie tramwaje przejechały w 1939 roku 959 km (w 1949 - 1299 km, w 1973 - 3928 km). Kolorem toruńskich tramwajów był żółty; utrzymał się on do 1953 roku.
W latach 30. XX w. przejazd pojedynczy kosztował 25 groszy, a z prawem przesiadania 30 groszy.  
 
W okresie międzywojennym "piątka" również jeździła przez Jakubskie Przedmieście, jednak widoczne w tle zabytkowe zabudowania zakładów mięsnych popadły w ruinę na pocz. XXI w., a decyzja o ich rozbiórce zapadła w roku 2012 r. ogłoszonym przez miasto "Rokiem Zabytków Toruńskich".
 
 
Tramwaj toruński z okresu międzywojennego z reklamą wyrobów Browaru Pomorskiego w Toruniu-Podgórzu.
 
 
Tramwaje odgrywały w tym czasie główną rolę w komunikacji miejskiej. Próby rozbudowania w 1924 roku komunikacji autobusowej (na linii Jakubskie Przedmieście - Podgórz) skończyły się niepowodzeniem już w 1925 roku.
W okresie międzywojennym istniały także tramwajowe wagony towarowe, które, poprzez specjalną bocznicę, wywoziły z gazowni miejskiej koks.   
 
Tramwaj na Rynku Staromiejskim przed II wojną światową
 
 
W czasie wojny komunikacja tramwajowa była czynna.  
 
Na początku lat 60. XX w. trafiały do Torunia wozy z miast, które rezygnowały z komunikacji tramwajowej (Słupsk, Inowrocław, Jelenia Góra, Olsztyn). W 1974 roku pojawiły się pierwsze tramwaje przegubowe, a w 1980 nowoczesne wagony, znane także jeszcze z dzisiejszych ulic.
W 1951 roku zlikwidowano przebieg linii nr 2 przez Stare Miasto i Rynek Staromiejski i skierowano ją przez Al. 700-lecia Torunia i Wały Sikorskiego. W 1953 przedłużono linię nr 3 do Dworca Toruń Północny, w 1954 linię nr 1 do zakładów gazowniczych na Jakubskim Przedmieściu, a w 1955 utworzono linię nr 3bis do ul. Lisiej na Wrzosach (zlikwidowano ją w 1971 roku z uwagi na uciążliwość przesiadek).
 
Ważne wydarzenie miało miejsce w 1970 roku, kiedy zlikwidowano przebieg linii (nr 1) przez Średniowieczny Zespół Miejski, kierując ją na tzw. obwodnicę staromiejską (Ring); tym samym tramwaje zniknęły z historycznego centrum Torunia.
W 1972 roku wykonano linię (nr 4) do Merinotexu, po czym rozpoczęto budowę linii nr 2 do Elany, a w 1980 roku otworzono nowy przebieg tej linii od ul. Uniwersyteckiej przez ul. Przy Kaszowniku, Warneńczyka, Czarnieckiego (ob. ks. Gogi), Kościuszki. W 1981 roku przedłużono linię nr 1 do osiedla Na Skarpie. Pod koniec lat 80. wybudowano nową trasę linii nr 2 przez ul. Odrodzenia, Kraszewskiego do Broniewskiego oraz na przełomie lat 80. i 90. przedłużono linię na osiedlu Na Skarpie do ul. Olimpijskiej.
W 1984 roku zlikwidowano linię nr 4 do Dworca Głównego; od tego czasu sieć tramwajowa znajduje się tylko w prawobrzeżnej części Torunia. W 1992 roku zlikwidowano linię nr 3.
 
W 2011 r. funkcjonowało w Toruniu 5 linii tramwajowych dziennych:
1: Olimpijska (Na Skarpie) - Reja (Bydgoskie Przedmieście)
2: Elana - Motoarena
3: Elana - Motoarena (przez pl. Teatralny)
4: Wschodnia - Motoarena
5: Olimpijska (Na Skarpie) - Motoarena
 
W 1987 roku planowano rozpocząć budowę nowej zajezdni tramwajowej w okolicy ul. Barwnej na Grębocinie, tymczasem do dziś tramwaje gnieżdżą się przy ul. Sienkiewicza, w przystosowanej zajezdni tramwajów konnych sprzed I wojny światowej. Jednak plany z 2001 roku zakładają powstanie owej zajezdni, co ma być związane z wydłużeniem linii tramwajowej z ul. Olimpijskiej, a w konsekwencji połączenie jej z linią przy Elanie.
 
Atrakcją jest zabytkowy tramwaj turystyczny, oznaczony numerem bocznym 100, zbudowany na wzór dawnego tramwaju otwartego.
 
Powrót do:
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (7)
BB, 2020-12-06 01:28:01
Drobny błąd merytoryczny. Linię tramwajowa nr 2 przez Rynek Staromiejski zlikwidowano w roku 1955, a nie w1951 jak wyżej napisano.
Arek, 2021-09-25 14:21:23
Naprawdę fajne zdjęcia. Pozdrawiam
Zbyszek, 2021-09-25 15:14:26
w 1970 roku wywoziłem ziemię z ulicy Szerokiej i Królowej Jadwigi  , wtedy był już zlikwidowany tramwaj. A ziemię po zdjęciu kostki wywoziliśmy na lotnisko na dużą hałdę
Marek, 2023-09-29 00:21:48
Oj, chyba nastepny blad merytoryczny: To co pamietam, to fakt, ze przebieg lini nr 1 zlikwidowano na Starowce w latach 1971 lub nawet w 1972!! Wracajac z kolonii, w wakacje, jechalem pierwszy raz tramwajem w poblizu strazy pozarnej. To bylo w roku 1972-im.
PC, 2024-03-28 04:58:45
Fajne foty. Nigdy nie rozumiałem dlaczego zlikwidowano # 4 do dworca. To było bardzo praktyczne połączenie. Ktoś wie  ?
Marek, 2024-09-24 09:09:52
Ruch tramwajowy na Szerokiej zlikwidowano na przełomie 1972-73. Kursy planowe przez most rzeczywiście zakończono w 1984 ale awaryjnie wszystkie linie miały pętlę na Głównym pod koniec września 1986 roku, trwało to kilka dni i było jedyną okazją aby przejechać przegubowcem przez most,w październiku- listopadzie usunięto tory z Kujawskiej.A teraz lepiej usiądźcie bo szczęki wam opadną bo nigdzie tego nie znajdziecie a działo to się pod moimi oknami. Jesienią 1986 roku na starówce kończono kładzenie jakiś rur chyba ciepłociągu i nad tymi rurami wzdłóż św. Katarzyny,Królowej Jadwigi i Szerokiej do wysokości Łaziennej położono jeden tor  , nawrotki w kształcie trójkąta były wprowadzone w Łazienną ale też była na Rynku Nowomiejskim przy aptece bo jeździły tam dwie linie 5 oraz 6 z pętli na Ślaskiego ale bardzo rzadko że ja np.jechałem tylko raz. Przeważnie jechał albo przegubowce albo pojedyńczy murzyn.Podobno były ogromne skargi mieszkańców że po kilku miesiącach linię zlikwidowano tak jak i pętlę na Ślaskiego. Kto nie był wtedy na starówce to nawet nie wiedział że taka linia była A w historii MPK cisza jak by się wstydzili tego epizodu,co więcej próbowałem zainteresować tematem choćby przewodników ale bez skutku.
Szymon, 2024-11-26 18:53:20
Z tego co wiem tramwaj nie jeździł nigdy za tory kolejowe na wrzosy  , pętla była przed torami po lewej stronie w miejscu obecnego lidla.
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj