Przysiek to miejscowość wiejska położona niecałe 8 km na zachód od toruńskiego Rynku Staromiejskiego, przy drodze krajowej nr 80 Toruń-Bydgoszcz. Jej historia sięga średniowiecza i związana jest z Toruniem - Przysiek był jednym z najważniejszych toruńskich folwarków miejskich, wchodzących w skład toruńskiego terytorium od 1457 r.
Dziś stanowi jedno z większych podtoruńskich osiedli mieszkaniowych.

 

W czasach państwa krzyżackiego Przysiek był wsią czynszową należącą do komturii toruńskiej. Pierwsze pisemne informacje o Przysieku pochodzą z 1346 r. i odnoszą się do utrzymywania przez mieszkańców m.in. Przysieka kościoła parafialnego w Starym Toruniu.

W 1457 r. wraz z innymi pokrzyżackimi dobrami ziemskimi został nadany miastu Toruniowi przez króla Kazimierza Jagiellończyka (zobacz: Przywileje kazimierzowskie dla Torunia) za jego wkład i zasługi w czasie polsko-krzyżackiej wojny trzynastoletniej.
W następnych wiekach Przysiek stał się ważnym toruńskim ośrodkiem przemysłowym, jednym z największych obok Lubicza i Kaszownika. Pierwsze wzmianki o istnieniu tu miejskiego folwarku pochodzą z roku 1558. Gospodarstwo posiadało ziemię orną, dwa ogrody, łąki i pastwiska, na których wypasała się wielka ilość owiec.

 

Duże zasługi w rozwoju folwarku pod koniec XVI wieku miał burmistrz Torunia, zarządca dóbr miasta - Heinrich Stroband. Za jego sprawą w latach 1597-1601 zbudowano murowany dwór, budynki inwentarskie, niemały młyn wodny oraz oczyszczono dwa stawy. W 1608 roku Rada miejska Torunia założyła w Przysieku duży browar; piwo tu produkowane było szynkowane w Piwnicy Przysieckiej w Ratuszu Staromiejskim. Z kolei budowa gorzelni w 2. poł. XVII w. zmieniła charakter folwarku na kompleks przemysłowo-rolniczy.

Browar i gorzelnia przynosiły skarbowi Torunia duże zyski. Zgodnie z uchwałą Rady miejskiej właściciele okolicznych gospód i zajazdów musieli zaopatrywać się w nim w piwo i wódkę (zobacz: Browary i piwo toruńskie w okresie przedrozbiorowym). W 1689 roku udział przysieckiego folwarku w dochodach Torunia wynosił 33%. Jednak w związku z wojnami w pierwszej połowie XVIII wieku nastąpił spadek produkcji.

Jako zakłady miejskie obiekty te były dzierżawione przez mieszczan toruńskich.

 

    

Dwór zarządcy folwarku toruńskiego w Przysieku na rysunku Georga Friedricha Steinera, 1. poł. XVIII w.

 

 

Cały przysiecki zespół został zniszczony w czasie oblężenia szwedzkiego w 1703 roku, jednak ze względu na jego znaczenie dość szybko podjęto stopniową odbudowę. Obrabowany i spustoszony został Przysiek też w 1734 r. przez oddziały Stanisława Leszczyńskiego w czasie walki o tron Polski między Augustem III Sasem a Stanisławem Leszczyńskim. Toruński ośrodek w Przysieku podupadł ostatecznie po I rozbiorze Polski w 1772 roku, kiedy to został odcięty granicą zaboru pruskiego od pozostającego przy Polsce Torunia (zobacz: Toruń w okresie przedrozdbiorowym). Stał się wtedy własnością Królestwa Prus.

W październiku 1793 r. w Przysieku kilka dni kwaterował gen. Jan Henryk Dąbrowski, dowódca oddziału powstańców kościuszkowskich, którzy w niedalekim Czarnowie stoczyli walki z oddziałem pruskim.

Od 1803 roku nieczynna była już gorzelnia, a po 1815 roku także browar. Folwark przysiecki ponownie stał się gospodarstwem rolnym i w 1833 roku został sprzedany prywatnemu właścicielowi. Od 1866 r. do 1939 r. był własnością rodziny Neumann, którzy rozbudowali dwór, założyli park, w 1900 r. szkołę podstawową dla Polaków i Niemców. Po II wojnie światowej został znacjonalizowany.

 

 

Dwór powstał w latach 1597- 1601 jako siedziba zarządcy tutejszego folwarku miejskiego toruńskiego. Kilkakrotnie był rozbudowany i przebudowany, m.in. w 1737 r., w 1793 r., na przełomie XIX i XX w. otrzymał obecną formę dzięki włascicielowi - architektowi Ludwigowi Neumann. Odrestaurowany był w latach 2002-2004 przez Diecezję Toruńską - nowego właściciela.
Całość obiektu utrzymana jest w stylu eklektycznym, z pozostałościami cech manierystycznych (m.in. zdobnictwo szczytów). Wieża rozdzielona gzymsami na trzy kondygnacje, zwieńczona jest dzwonowatym hełmem ze ślepą latarnią.

 

Park otaczający dwór o powierzchni 6 ha, założony przez XIX-wiecznego właściciela, Ludwiga Neumanna w 1892 r. Sprowadził on do parku liczne okazy drzew egzotycznych, m.in. daglezję zieloną - drzewo iglaste z obszaru Ameryki Północnej.

Znajdują się tu też groby ostatnich właścicieli folwarku.

Niestety obecnie (2019 r.) park jest niepielęgnowany, zaniedbany zarasta dziką roślinnością

 

Browar wraz z suszarnią czyli słodownią, opodal młyn, oba z XVII w z cechami stylistycznymi manieryzmu.

W budynku dawnego browaru z 1608 r. mieści się teraz hotel.

Z kolei budynek dawnego młyna 2-kołowego z 1661 r. uległ spaleniu w 1725 r. po czym został odnowiony, obecnie jest częściowo zrekonstruowany.

 

Wokół folwarku, browaru i ogrodów zachował się mur, a w nim dwie bramy: wjazdowa i przy browarze.