Kaplica Kopernikowska (dawniej św. Mikołaja)
Kaplica Kopernikowska to nieformalna nazwa jednej z ośmiu bocznych kaplic toruńskiej Katedry Świętojańskiej. Powstała w związku z nagromadzeniem tu obiektów związanych z najbardziej znanym torunianinem, Mikołajem Kopernikiem.
Pierwotnie (od XIV w.) była to kaplica pw. św. Mikołaja ze średniowiecznym ołtarzem tegoż świętego, patrona żeglarzy, marynarzy i kupców. Fundowana i utrzymywana przez toruńskich kupców hanzeatyckich (zobacz: Toruń: hanzeatyckie emporium) zrzeszonych w Bractwie św. Jerzego i w Bractwie Kupieckim Najświętszej Marii Panny, później bractwach-Ławach Dworu Artusa, utrzymujących kontakty handlowe z Europą zachodnią poprzez drogę wodną - wiślaną i morską, posiadających własne statki. W Europie od dawna św. Mikołaj patronuje obiektom sakralnym w miastach portowych, związanych z handlem morskim i żeglugą. Nie mogło zatem zabraknąć tego patrona w Toruniu, mieście które w czasach swojej świetności było jednym z najważniejszych portowych i handlowych ośrodków w Europie Środkowej (zobacz: Toruński port wiślany).
W 2. poł. XVII w. kaplica św. Mikołaja znajdowała się pod patronatem rybaków (zobacz: Rybaki) i wyposażona była m.in. w barokowy ołtarz Aniołów Stróżów.
W kościele Świętojańskim swoje kaplice miały też inne środowiska-bractwa związane z zajęciami żeglugowymi i portowymi: w nawie północnej kaplica zachodnia (św. Barbary) poświęcona była bractwu szyperskiemu (flisaków), a kaplica sąsiednia (św. Józefa) bractwu tragarzy i mierniczych zbożowych.
Witraże w tej kaplicy zostały wykonane w ramach przygotowań do obchodów Roku Kopernikowskiego - 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika w 1973 r. Ich nowoczesna, abstrakcyjna kompozycja ma sugerować wirujący, "kosmiczny" ruch. W górnej części okna ich forma jest aluzją do maswerku. Twórcą ich był znany toruński witrażysta, Władysław Kozioł.Powstały w miejsce zniszczonych w 1945 r. witraży z 1880 r.
Zabytki w Kaplicy Kopernikowskiej
Z obiektów wyposażenia tej kaplicy uwagę zwracają przede wszystkim pamiątki związane z Mikołajem Kopernikiem. Są to:
- chrzcielnica gotycka z lat po 1250 r. - miejsce chrzu świętego Mikołaja Kopernika w 1473 r.
- epitafium poświęcone Mikołajowi Kopernikowi - pierwszy przejaw uczczenia pamięci wielkiego Torunianina, ufundowanie przez Melchiora Pirnesiusa, lekarza miejskiego i humanistę, ok. 1580 r.
- popiersie Mikołaja Kopernika z 1766 r. - najstarszy na świecie pomnik astronoma, fundowany przez wojewodę nowogrodzkiego księcia Józefa Aleksandra Jabłonowskiego, wykonany w marmurze przez rzeźbiarza krakowskiego W. Rojowskiego. W górnej części epirafium półokrągła tablica z wizerunkiem króla Jana Olbrachta.
- do czasu renowacji Katedry na filarze ściennym za popiersiem widniało namalowane serce z datą 1501 i koroną, oznaczające prawdopodobne miejsce pochówku serce i wnętrzności zmarłego w Toruniu w 1501 r. króla polskiego, Jana Olbrachta.
Ponadto cennymi i wyjątkowymi zabytkami tutaj są też:
- ołtarz Zaśnięcia Marii z 1504 r., powstały pod wpływem ołtarza Mariackiego Wita Stwosza w Krakowie,
-
pod ścianami stalle gotyckie z pocz. XV w., wykonane dla bractwa kupieckiego przez ten sam toruński warsztat snycerski, w którym powstały słynne stalle w kościele Mariackim.
- na zachodniej ścianie kaplicy tablica epitafijna z 1724 r. fundowana przez Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego, poświęcona biskupom warmińskim urodzonym w Toruniu: Johannowi Abezier (zm. 1424 r.) i Lucasowi Watzenrode (zm. 1512 r.), wujowi Mikołaja Kopernika
- na ścianie międyz oknami późnogotycka figura Chrystusa Boleściwego z lat ok. 1510-1520
Powrót do:
