Największe skarby i unikaty toruńskich muzeów
Czy wiesz, że toruńskie muzea w swoich przepastnych zbiorach posiadają wiele niezwykle cennych, unikatowych i niespotykanych w innych muzeach obiektów?
Poza tym zbiory np. Muzeum Okręgowego, liczące około 300 tys. artefaktów, pozwalają zaliczyć tę instytucję do jednego z największych i najbardziej wyjątkowych muzeów w Polsce, przewyższającego w tym względzie niejedno Muzeum Narodowe w innych polskich miastach.
Wśród wielu cennych i unikatowych zabytków eksponowanych w muzeach toruńskich wyżej wymieniamy jedynie kilka szczególnych.
Poza eksponowanymi pojedynczymi obiektami-zabytkami, muzea toruńskie stanowią cenne obiekty do zwiedzania jako budowle. Te historyczne budynki same w sobie są niejednokrotnie wyjątkowej klasy zabytkami architektury ze swoimi autentycznymi, zachowanymi wnętrzami i wyposażeniem; są to historyczne pomieszczenia charakterystyczne dla dawnej kultury mieszczańskiej północnoeuropejskiej np. Ratusza Staromiejskiego, Kamienicy Pod Gwiazdą, kamienicy ul. Żeglarska 7 (Muzeum Diecezjalne), czy choćby kamienicy ul. Kopernika 15 (Muzeum-Dom Kopernika).
Jedną z najbardziej wyjątkowych i najbogatszych w zabytki jednostek muzealnych w Toruniu jest Dział Archeologii Muzeum Okręgowego.
Posiada on jedne z najstarszych w Polsce zbiorów, które liczą ponad 200 tys. zabytków. Pozwalają na pełne zilustrowanie przemian kulturowych, jakie miały miejsce na Pomorzu Nadwislańskim (Ziemi Chełmińskiej, Pomorzu Gdańskim), Ziemi Dobrzyńskiej i na Kujawach od pradziejów (od końca epoki lodowcowej) do średniowiecza i czasów nowożytnych włącznie. Są to bogate materiały z osad i cmentarzysk (m.in. kolekcja urn twarzowych) oraz ze skarbów.
Do najbardziej unikatowych obiektów należy zaliczyć np. neolityczną siekierkę nefrytową z okolic Torunia i figurkę antropomorficzną kultury trypolskiej z Bilcza Złotego na Ukrainie. Wyjątkowym jest też jeden z sześciu znanych w Europie i jedyny w Polsce brązowy miecz antenowy typu Flörsheim z ok. VIII - poł. VII w. p.n.e. z Głogowa pod Toruniem.
Niezwkle cenne są urny twarzowe z VI - III w. p.n.e. pochodzące z terenów Pomorza. Zbiór ten, liczący 30 całych i 41 zachowanych fragmentarycznie obiektów jest jednym z największych w Polsce.
Niestety tak bogate i wyjątkowe zbiory archeologiczne od 2011 r. nie są prezentowane na żadnej stałej wystawie.
Z kolei Biblioteka Uniwersytecka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przechowuje m.in. tzw. Srebrną Bibliotekę (>>>) - 12 XVI-wiecznych srebrnych opraw z kolekcji, która przed II wojną światową stanowiła ozdobę zbiorów Państwowej i Uniwersyteckiej Biblioteki w Królewcu. Oprawy są niezwykle cenne nie tylko ze względu na wartość samego kruszcu. Ich sława wzięła się stąd, że srebrne blachy zdobione są dekoracją, której poziom artystyczny zapewnił kolekcji rangę jednego z najcenniejszych zabytków złotnictwa epoki renesansu.
Srebrna Biblioteka jest zabytkiem unikatowym. Z dotychczasowych dziejów złotnictwa nie znamy tak licznego zbioru książek w tak dużym formacie oprawionych całkowicie w srebro.
Do innych unikatów, jakimi szczyci się Biblioteka Uniwersytecka UMK należy też m.in. wydanie "Geografii" Ptolemeusza z 1508 r. , czy oprawa sakwowa modlitewnika księżnej Doroty z XVI w., statuty zakonu krzyżackiego z poł. XIV w., rękopis perski Divana Hafiza z poł. XVI w., jeden z 14 egzemplarzy polskich I wydania "De revolutionibus" Mikołaja Kopernika (>>>).
Drugi z tych 14 egzemplarzy jest w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Toruniu, której, nota bene, zbiór starodruków liczy ponad 26 tys. tytułów. W cennej kolekcji Książnicy jest też wiele rękopisów z XVI, XVII w. Wysokiej klasy iluminacjami florenckiego miniaturzysty Attavantego wyróżnia się pergaminowy manuskrypt, który zawiera unikatowe w skali europejskiej dzieło bibliologiczne – wierszowany inwentarz kolekcji książek króla węgierskiego Macieja Korwina, tzw. Kodeks Macieja Korwina >>>) ułożony przez Naldusa Naldiusa pt. De laudibus Bibliothecae Budensis epistola ad Matthiam Corvinum Pannoniae regem, dzięki któremu można odtworzyć zawartość jednej z najsłynniejszych bibliotek renesansowych, rozproszonej po śmierci właściciela w 1490 r.
Szczególne znaczenie dla kultury polskiej posiada inny zabytek z pierwszej ćwierci XVI w. z Książnicy Kopernikańskiej, jeden z najstarszych przykładów prozy polskiej, bezcenny dla badaczy historii języka polskiego tekst obejmujący kazania o niepokalanym poczęciu i narodzeniu Marii Matki Bożej. Autorem kazań jest Jan z Szamotuł zwany Paterkiem, profesor Akademii Krakowskiej.
Na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata z zasobów Archiwum Państwowego w Toruniu trafił dotąd odnowiony przywilej lokacyjny Torunia z 1251 r. (>>>), Akt erekcyjny Związku Pruskiego z 1440 r. (>>>) oraz unikatowy zbiór tabliczek woskowych toruńskiej kancelarii z okresu od ok. 1350 r. do ok. 1550 r.