W październiku 2007 r. na odcinku ulicy Żeglarskiej między ulicami Kopernika i Rabiańską na Starym Mieście odsłonięto "aleję gmerków". Umieszczono tu w płytach chodnikowych 25 gmerków - znaków handlowych średniowiecznych kupców toruńskich, którzy znakowali nimi swoje towary handlowe. Pokazano tu i wymieniono zaledwie niewielką część nazwisk znanych toruńskich średniowiecznych rodów kupców i zarazem patrycjuszy uprawiających wielki handel międzynarodowy w ramach związku Hanzy, ale też angażujących się w innych dziedzinach życia.

 

Pierwsi kupcy-mieszkańcy Starego Miasta Torunia wywodzili się ze Śląska, Łużyc, Nadrenii. Z kolei na przełomie XIII i XIV w. szybko zwiększała się liczba Westfalczyków w Toruniu, a więc przedstawicieli bogatych rodzin kupieckich związanych z Hanzą. Wszyscy oni widzieli tu szansę wzbogacenia się dzięki udziałowi w korzystnej wymianie towarów między ziemiami polskimi, Rusią i Węgrami a zachodnią i północną Europą.
Zamożni kupcy, głównie sukiennicy (o sukiennicach toruńskich tutaj), szybko (już w XIII w.) przejęli w Starym Mieście Toruniu władzę. W XIV w. szczególnie silną pozycję w Radzie miejskiej zdobyli kupcy z Westfalii, którzy już na pocz. XIV w. stanowili połowę składu Rady Starego Miasta Torunia.
W tym czasie powstały w Toruniu pierwsze zrzeszenia o charakterze zawodowym i religijnym. Już w końcu XIII w. powstało Bractwo Kupieckie Najświętszej Marii Panny, w 1311 r. Bractwo św. Jerzego, w końcu Dwór Artusa.
Po połowie XIV w. napływ Westfalczyków do Torunia wyraźnie zmalał, a wśród imigrantów zaczęli znowu dominować
przybysze ze Śląska, a w XV w. także z Mazowsza i Krakowa.
 
Kupcy toruńscy obracali kwotami i towarami ogromnych wartości. Dzięki zachowanym wykazom cła funtowego pobieranego w Gdańsku od kupców hanzeatyckich wiadomo, że niejaki kupiec toruński Godfried von Allen (handlował głównie miedzią węgierską i woskiem), rajca i późniejszy burmistrz Torunia, wywoził w latach 1368-71 na Zachód towary o łącznej wartości prawie 9 tys. grzywien pruskich. Była to suma astronomiczna: w połowie XV w. roczne dochody plebana kościoła Świętojańskiego sięgały 200-300 grzywien, a średnie miesięczne zarobki czeladnika toruńskiego dochodziły ledwie do jednej grzywny.
Dzięki tym ogromnym kapitałom rosło bogactwo nie tylko rodziny kupieckiej, jej domu, ale także całego miasta. Właśnie z okresu średniowiecza - największego rozkwitu i bogactwa Torunia - zachowały się najcenniejsze dziś gotyckie obiekty zabytkowe (zobacz: Toruń w czasach świetności).

 

Rodzina von Allen pochodziła z Westfalii. Byli kupcami z zawodu i szybko doszli do dużego majątku i znaczenia. Z tego rodu wywodzi się szereg osób dla Torunia zasłużonych. Pierwszy z nich, Herman był w 1307 r. ławnikiem, od 1320 r. rajcą wraz z Hernykiem von Allen. Następcą jego był Bertram, rajca w latach 1349-62, potem Gotke i Herman II, którzy w 2. poł. XIV w. jako rajcy i burmistrzowie sprawowali poselstwo Torunia na zjeździe Hanzy w Lubece.
Do końca XVIII w. w kościele Świętojańskim znajdowało się mosiężne epitafium Gerharda von Allen, przedstawiające ojca, matkę i dziadka w towarzystwie 11 dzieci. W tymże kościele rodzina utrzymywała przy własnym ołtarzu kapłana, który miał modlić się nie tylko za dusze fundatorów i ich krewnych, ale również np. za zakończenie wojny, za miasto, a nawet szczęśliwe przeprowadzenie transakcji finansowej.
Z późniejszych członków rodu na uwagę zasługują:
Tillman I (zm. 1437) - fundator ołtarza Trzech Króli w kościele Świętojańskim;
Bertram III (zm. 1469) - rajca i burmistrz toruński, gorliwy rzecznik układu z Polską przed wojną 13-letnią, w 1463 r. członek komisji załatwiającej sprawy wojenne, właściciel kamienicy ul. Łazienna 1;
Tillman II (zm. 1499) - rajca, burmistrz toruński, dowódca wojska toruńskiego pod oblężonym Świeciem w czasie wojny polsko-krzyżackiej, w 1461 r. starosta i komendant zdobytego przez torunian zamku w Świeciu, dwukrotny burgrabia królewski w Toruniu, wspólnie z Bertholdem Beckerem ufundował ołtarz św. Andrzeja w kościele Świętojańskim; właściciel kamienicy ul. Łazienna 13
Bertram IV (zm. 1503) - rajca miejski od 1482 r., burmistrz w 1500 r.;
Łukasz - starosta w Rogóźnie w 1511 r.

 

Rodzina osiadła w Toruniu w XIII w. Johan (zm. 1384) handlował miedzią węgierską, żelazem, ołowiem, rtęcią; został w 1356 r. rajcą Starego Miasta Torunia, w 1374 r. burmistrzem. Był mężem niezwykle szanowanym, o dużym znaczeniu tak w mieście, jak i na dworze wielkiego mistrza krzyżackiego, choćby dlatego, że często stał na czele wojsk toruńskich, biorących obowiązkowy udział w wyprawach wojennych krzyżackich, zarówno na lądzie, jak i na morzu. Między innymi odznaczył się w wyprawie duńskiej, biorąc czynny udział przy zdobywaniu miasta Visby na Gotlandii.
Następcą jego w Radzie miejskiej był Andrzej, ławnik od 1407 r., rajca od 1411 r. z nominacji wlk. mistrza, której Rada nie chciała uznać, słusznie uważając ją za naruszenie swoich praw i praw miasta, a samego nominata nie zapraszała na posiedzenia, nie przydzielała mu agend i referatów. W ostatnich latach był sędzią Ziemi Chełmińskiej. W 1416 r. padł ofiarą zarazy.
Barbara Cordelis była opatką klasztoru w Chełmnie.

 

Johannes był kupcem toruńskim w XIV w. Wkrótce wyemigrował jednak z Torunia, gdzie został jego brat Gotfried, również kupiec, także ławnik, a od 1394 r. rajca miejski aż do śmierci w 1405 r. Inni członkowie tej rodziny są nieznani.

 

Rodzina osiedliła się w Toruniu już wkrótce po założeniu miasta, jeszcze w XIII w. Dietrich był pierwszym z rodziny, który w 1262 r. wybrany został członkiem Rady miejskiej. Niektórzy z rodziny byli właścicielami dóbr ziemskich, np. Benedykt posiadał Szonewo koło Grudziądza, żonaty był z Katarzyną Gelfels, córką rajcy chełmińskiego.

Rodzina wywodziła się z Lubeki. Johannes był rajcą toruńskim od 1396 r., który stanowisko pełnił do śmierci w 1422 r. Kroniki nazywają go mężem sprytnym i obrotnym. Wysyłano go nieraz w poselstwie do innych miast i krajów. W 1410 r. wziął udział w bitwie pod Grunwaldem. Dostał się jednak do niewoli polskiej, ale prędko z niej zwolniony wrócił szczęśliwie do Torunia.
Z późniejszych członków rodziny znany jest Michał, wspominany w 1661 r. oraz Szymon, rajca toruński z lat 1766-74, który był ostatnim katolickim rajcą w Toruniu i ostatnim, którym miał gmerk w swoim sygnecie.

 

Rodzina przybyła do Torunia z Lubeki już w pierwszym wieku istnienia miasta, a kwitła tu w XIV i XV w. Już w 1305 r. Johan I (zm. przed 1332 r.) był rajcą Starego Miasta Torunia, w latach 1308-20 burmistrzem toruńskim. Następca jego Tiedeman I (zm. 1364 r.) zwany "ojczymem" kościoła Świętojańskiego był rajcą staromiejskim od 1347 r., burmistrzem od 1359 r. Zapewne w 1336 r. po raz pierwszy udzielił pożyczki Wilhelmowi IV, hrabiemu Holandii. W lutym 1344 r. udzielił wraz z innymi wierzycielami z państwa krzyżackiego pożyczki w wielkości 3000 grzywien hrabiemu Wilhelmowi IV na jego wyprawę na Litwę; do 8 marca udzielił mu jeszcze dwóch pożyczek. Handlował miedzią i złotem. W 1351 r. był witrykiem kościoła Świętojańskiego. Za jego pośrednictwem trafiały do Brugii pieniądze należne papiestwu ze Skandynawii i Polski.
Młodszy brat Tiedemana I, Eberhard I (zm. 1374 r.) był ławnikiem w 1364 r., rajcą w latach 1370-74 r. W styczniu 1344 r., podobnie jak brat, uczestniczył w transakcjach finansowych związanych z udzieleniem pożyczek rycerstwu z Europy zachodniej na ekspedycje wojskowe na Litwę. Mieszkał w domu przy ul. Rabiańskiej 9. Synem jego był Eberhard II (zm. po 1401 r.), ławnik od 1390 r. i rajca w 1394 r., od 1388 r, właściciel majątku Wytrębowice pod Toruniem i fundator ołtarza Trzech Króli i Św. Krzyża w kościele Świętojańskim. W 1394 r. mieszkał w kamienicy przy ul. Żeglarskiej 2. Jego synem mógł być Eberhard IV, w 1402 współwłaściciel kamienic ul. Żeglarska 7 i Rabiańska 5.
Eberhard III (zm. po 1415 r.), syn Tiedemana I,  mieszkał w latach 1394-1401 w kamienicy Żeglarska 12.
Eberhard V (zm. 1453 r.) pełnił wysokie urzędy miejskie. Był ławnikiem staromiejskim w latach 1442-46, rajcą w latach 1446-53. Jako rajca pełnił funkcje: wójta w 1448 i 1453 r., sędziego w 1452 r., opiekuna masztalerni i fos miejskich w 1449 r.
Herman IV pełnił funkcję ławnika staromiejskiego w latach 1456-61 i 1467-70. Był aktywny politycznie w okresie wojny 13-letniej. W pierwszym jej etapie pożyczał znaczne sumy miastu na prowadzenie działań zbrojnych. Pośredniczył w przesyłaniu pieniędzy i cennych precjozów do Wrocławia. W 1453 r. przekazywał tam pieniądze Bernardowi Szumborskiemu, który werbował zaciężnych dla Związku Pruskiego. Aktywnie uczestniczył w handlu z kupcami wrocławskimi. Po 1470 r. usunął się najpewniej z miasta i osiadł w Wybczu.
Ostatnim przedstawicielem tej rodziny patrycjuszowskiej był Herman V, zm. po 1521 r.

 

Rodzina pochodziła z Dortmundu i osiadła w Toruniu w XIII w. Z niej pierwszy wybił się Werner I, który już w 1332 r. został rajcą, a w latach 1348-76 burmistrzem toruńskim, zmarł w 1376 r. Mieszkał w kamienicy na rogu ul. Szerokiej 28 i Szczytnej.
Synem jego był Johan oraz Heinrich; Johan, kupiec sukienny (>>>), ławnik od 1379 r., rajca od 1382 r., burmistrz w 1386 r., zmarł w 1405 r. jako wysoce zasłużony i poważany ojciec miasta, nieraz wysyłany przez Radę jako jej reprezentant na zjazdy pruskie do Malborka albo hanzeatyckie do Lubeki.
Synem Johana był m.in. Werner II (zm. 1476 r.), który po 1408 r. wyjechał na Warmię, gdzie biskupem był torunianin, Jan Abezier. Po studiach w Lipsku (1428-32) powrócił na Warmię i został pisarzem biskupa Franciszka Kuhschmalza w 1443 r., a w latach 1453-57 jego kapelanem. Był ściśle związany z zakonem krzyżackim, występował w imieniu wielkiego mistrza przeciw Związkowi Pruskiemu. W 1453 r. wyrażał stanowisko Zakonu w sporze ze związkowcami na dworze cesarza w Wiedniu, skąd informował swego wuja Gotfryda II Rubita o nieuznaniu przez cesarza potępionego przez papiestwo Związku Pruskiego. 28 października 1453 r. otrzymał także prowizję papieską na kanonie warmińską po innym toruńczyku, Janie von Datteln. W 1455 r. to on zapewne był współorganizatorem spisku prokrzyżackiego w rodzinnym Toruniu, który ostatecznie wyszedł na jaw i w marcu 1455 r. trzej jego uczestnicy zostali straceni, a biorący też udział proboszcz świętojański wygnany z miasta.
W 1468 r. opowiedział się po stronie biskupa warmińskiego Mikołaja von Tungen podczas konfliktu z królem polskim. Reprezentował interesy biskupa na Śląsku, w latach 1469-77 pełnił funkcję notariusza kurii katedralnej we Wrocławiu.
Ostatnim z patrycjuszy w tej rodzinie był Johan II, który został ławnikiem w 1422 r., rajcą w 1427 r., zmarł w czasie zarazy w 1439 r.

 

Rodzina kupiecka pochodząca z Westfalii (Soest), osiadła w Toruniu w XIII w., trudniąca się handlem woskiem (zwłaszcza Albrecht I, Albrecht II, Dietmar I). Pierwszy z nich, Tideman, wybrany został rajcą toruńskim w 1308 r. Drugim był jego syn Albrecht, rajca w 1350 r., zmarły w 1393 r., mąż o dużej powadze na swoim urzędzie i często wysyłany w poselstwach. W tym samym czasie Dietmar był od 1350 r. ławnikiem, od 1351 r. rajcą, w 1362 r. burmistrzem, zmarł w 1366 r.
Albrecht II był ławnikiem od 1363 r. Dietmar II był ławnikiem od 1370 r., rajcą od 1372 r. Dużym znaczeniem cieszył się Gotke, ławnik od 1379 r., rajca od 1383 r., burmistrz Starego Miasta Torunia w 1388 r., wysyłany nieraz w poselstwach do Hanzy i na dwór królewski w Krakowie. Doczekał wojny polsko-krzyżackiej w 1410 r. i za swoje przekonania propolskie usunięty został razem z innymi sześcioma rajcami z rajcostwa przez wlk. mistrza krzyżackiego w 1411 r., wkrótce zmarł.
Późniejsi z rodu nie byli już rajcami, choć do patrycjatu się zaliczali. Ostatni znany z członków Rebberów - Albrecht III w 1414 r. był dzierżawcą podtoruńskich Piwnic, potem kupił folwark Frankenau i w ten sposób wszedł do grona osiadłej szlachty Ziemi Chełmińskiej.

 

Rodzina osiadła w Toruniu prawdopodobnie już w XIII w. i dała miastu wielu zasłużonych mężów. Z zawodu byli kupcami i bankierami, a pożyczek udzielali nawet książętom mazowieckim. Już w 1300 r. Henryk (zm. po 1339 r.) miał tego rodzaju kontakty finansowe z Bolesławem, księciem mazowieckim, co niewątpliwie pomogło mu w 1305 r. wejść do Rady staromiejskiej toruńskiej, a w 1320 r. zostać burmistrzem Starego Miasta Torunia. W latach  40. XIV w. ufundował pierwszą kaplicę przy północnej nawie kościoła Świętojańskiego. W tym czasie Werner Rockendorf piastował w 1308 r. godność rajcy miejskiego, a jeszcze inny, Ludeke był w latach 1326-1338 rajcą, w 1339 r. burmistrzem, zmarł w 1347 r.
Albrecht I wzmiankowany w dokumentach archiwalnych jest w 1353 r.; był on kupcem hanzeatyckim trudniącym się m.in. dalekosiężnym handlem woskiem, w tymże roku wraz z innymi kupacami toruńskimi domagał się od króla szwedzkiego Magnusa zwrotu towarów skonfiskowanych na skatku Johana de Vene.
W 1340 r. rajcą toruńskim staromiejskim został Johan, tę samą godność piastuje Werner II, a Gotke od 1351 r. piastuje ją aż do śmierci w 1371 r., tj. przez 20 lat.
Johan II był w 1363 r. ławnikiem, w 1369 r. rajcą i po 18 latach urzędowania na tym stanowisku zmarł w 1376 r.
Znana jest też rodzina Rockendorfów w XV w. zamieszkująca w Nowym Mieście Toruniu: w 1401 r. w spisach kuśnierzy wystąpili dwaj Rockendorfowie: Jan V i Jakub I. W 1426 r. Maciej miał dwie winnice, (jedną na Trzeposzu, drugą na Przedmieściu św. Katarzyny), z których odprowadzał czynsz 1 grzywny na rzecz kaplicy kupieckiej św. Mikołaja w kościele Świętojańskim. Wzrost znaczenia rodziny w XV w. wiąże się z Mikołajem II Rockendorfem, który był jednym z najbardziej przedsiębiorczych kupców swoich czasów. Zdobyte środki inwestował w zakup licznych nieruchomości tak na Starym, jak i Nowym Mieście. Jego synowie odziedziczyli znaczną fortunę, z której hojnie wspomagali działania militarne Torunia w okresie polsko-krzyżackiej wojny 13-letniej.
Johan VII był kupcem handlującym m.in. suknem angielskim, towarami leśnymi, futrami, zbożem. W 1455 r. został członkiem tzw. rady przybocznej, organu doradczego Rady miejskej ds. wojny 13-letniej, w 1456 r. został ławnikiem, w 1460 r. rajcą i przez 20 lat obowiązki swe gorliwie spełniał, pełniąc też różne funkcje, np. kamlarza, zarządcy urzędu budowalnego, nadzorcy mennicy, sędziego staromiejskiego i in. W 1475 r. wraz z żona ufundował ołtarz św. Michała w kościele Świętojańskim, a w 1480 r. wraz z Heinrichem Krügerem ołtarz św. Fabiana i Sebastiana. Będąc zawsze otwartym rzecznikiem układu z Polską, włączył się czynnie w działania dyplomatyczne, poselstwa oraz finansowo w wojnę polsko-krzyżacką. Jego zasługi i sukcesy wojenne musiały mieć niemałe znaczenie, skoro w nagrodę otrzymał od króla Kazimierza Jagiellończyka folwark Zamek Bierzgłowski do spółki z innym rajcą toruńskim i kolegą wojskowym, Johanem Ziegenhalsem. Poza tym za 400 grzywien srebra pożyczonych kiedyś królowi na potrzeby wojenne, dostał tytułem zastawu dobra Gronowo. Umarł w 1483 r. i jest ostatnim, ale najwybitniejszym patrycjuszem toruńskim z tej rodziny.

 

Rodzina osiedliła się w Toruniu w XIV w. Już wtedy źródła wspominają o członkach tej rodziny: Johanie, Dietrichu, Dietmarze, jako o bogatych kupcach. Z nich Johan był rajcą staromiejskim toruńskim od 1354 r. do śmierci w 1382 r.
Albrecht został ławnikiem w 1379 r., rajcą miejskim w 1398 r., potem burmistrzem Starego Miasta Torunia w 1406 r., zmarł w 1421 r. jako mąż wielkiej powagi i wpływów. Był przywódcą partii krzyżackiej w mieście w czasie wojny polsko-krzyżackiej w 1410 r. i dlatego przez wlk. mistrza krzyżackiego wytypowany został na rokowania pokojowe z królem polskim. Stał też na czele oddziału 214 żołnierzy toruńskich w czasie wyprawy grunwaldzkiej.
W tym czasie inni członkowie rodziny: Piotr i Roger, jako zwolennicy Krzyżaków wzięli czynny udział w wyprawie krzyżackiej na Złocieniec (Falkenberg) w Nowej Marchii, pierwszy jako przodownik, drugi jako naczelnik oddziału wojsk toruńskich idących na wezwanie Zakonu.
Ostatnim był Werner, rajca w 1404 r., który w czasie wojny polsko-krzyżackiej w 1410 r. wbrew swojej rodzinie stanął po stronie polskiej. Dlatego też zaraz po zawarciu rozejmu został w 1411 r. zdjęty z urzędu przez Zakon.

 

Rodzina pochodziła z Lubeki i w XIII w. osiadła w Toruniu, dostarczając miastu zasłużonych mężów w ciągu całego średniowiecza. Najwcześniej doszedł do znaczenia kupiec Johan, który w 1295 r. za zezwoleniem księcia Władysława Łokietka budował szpital w Brześciu Kujawskim, a w latach 1304-08 był rajcą toruńskim. Po nim zajął to stanowisko Herman, rajca w 1357 r., a po tym Johan II w 1371 r., zmarły już w 1372 r. Następni rajcy to Eberhard I, rajca w 1375 r., Johan III rajca w 1399 r., Eberhard II rajca w 1420 r., zmarły w tymże roku, Johan IV, rajca w latach 1424-39 i najważniejszy z nich Gotke, rajca staromiejski toruński od 1450 r., który wcześniej 5 lat był ławnikiem. Gdy w 1454 r. wybuchła polsko-krzyżacka wojna 13-letnia stanął po stronie polskiej i został mianowany przez stany pruskie komendantem zdobytej na Zakonie Brodnicy. Jego cnoty i zasługi rycerskie wysoko sobie cenił król Kazimierz Jagiellończyk i dał mu w nagrodę pokrzyżacki zamek brodnicki. Zachował się list jego brata Reineke, w którym gratuluje mu tej łaski królewskiej. W samym Toruniu jednak to wywyższenie rajcy było źle widziane, zrodziło opozycję, która doprowadziła do tego, że Gotke znalazł się na krótko w więzieniu toruńskim i dopiero na wyraźny rozkaz króla został uwolniony. Przejścia te były jednak przyczyną opuszczenia Torunia i zamieszkania w Brodnicy, wchodząc z racji swoich dóbr ziemskich do grona szlachty polskiej Ziemi Chełmińskiej, podobnie jak brat Reineke. Ten już w 1457 r. przysięgał wierność królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi w imieniu Ziemi Chełmińskiej. Później dzierżawił od miasta Torunia wieś Papowo. Od tego czasu ród Rubitów łączy się z ziemiaństwem i znika z murów Torunia.

 

Była to rodzina kupiecka pochodząca najprawdopodobniej w Cieszyna i stąd nosiła takie nazwisko. Osiadła w XIV w. we Lwowie, wspomniana w tamtejszych źródłach w 1384 r., a potem zamieszkała w Toruniu, gdzie dwóch jej członków zostało rajcami. Pierwszy z nich, Mathias był w 1443 r. ławnikiem, w 1444 r. rajcą staromiejskim toruńskim, w 1461 r. burmistrzem toruńskim, zmarł w 1464 r. Razem z bratem Martinem prowadził w Toruniu wielki dom handlowy, kupując i sprzedając zboże i drzewo polskie, smołę, skóry i inne. Dawał przy tym dużo na cele społeczne, a znaczne sumy pożyczał królowi i książętom. W polityce ówczesnej stał po stronie Polski i należał do partii antykrzyżackiej.
Drugi rajca to Johan, syn i spadkobierca Mathiasa. Wybrany w 1475 r. ławnikiem został rajcą w 1478 r., zmarł w 1483 r.
Poza tym znani są z tej rodziny: Martin ławnik toruński w latach 1451-63, Georg proboszcz kościoła Świętojańskiego w 1448 r. i drugi Martin, właściciel pieczątki sygnetowej z 1503 r.