Toruń nad Wisłą
![](http://www.toruntour.pl/upload/image/miedzioryt_Christiana_Daniela_Pietescha%2C_1684.png)
Położenie Torunia nad Wisłą okazało się dla tego miasta niezwykle korzystne. To Wisła jako droga wodna łącząca Toruń z Królestwem Polskim z jednej oraz z Europą północną i zachodnią przez Bałtyk z drugiej strony stanowiła od początku źródło fenomenalnego rozwoju i dobrobytu Torunia.
Toruń, niegdyś funkcjonujący przez siedem stuleci jako wielki port wodny, był spośród wszystkich polskich miast nadrzecznych najbardziej i najdłużej związany z żeglugą śródlądową. Był miastem, którego kupcy swoimi statkami stąd wyprawiali się na szerokie wody Bałtyku i Morza Północnego; był miastem, do którego docierały towary zamorskie, a dziś nie czerpie żadnych korzyści ze swojej nadwiślańskiej lokalizacji.
Obecnie Toruń jest jedynym przypadkiem miasta, które dawniej było największym handlowym portem śródlądowym ziem polskich, a teraz pozbawione jest takiego portu rzecznego.
Dziś po dawnym ruchliwym i gwarnym porcie toruńskim niestety nie ma już śladu. W jego miejscu w latach 70. XX w. powstały bulwary nadwiślańskie - jedno z najbardziej ulubionych miejsc spacerów i rekreacji torunian i turystów, ciągnące się na długości 2 km wzdłuż historycznego centrum Torunia. Również dziś nie ma śladu po dawniej ożywionym ruchu na Wiśle. Nadal można wprawdzie dopłynąć do Torunia międzynarodowymi drogami wodnymi (nr E40 łączącą Bałtyk (Gdańsk) z Morzem Czarnym oraz nr E70 z Rotterdamu, Dortmundu i Berlina z jednej strony i z Kłajpedy z drugiej), to jednak nie mają ona dużego znaczenia gospodarczego i transportowego. Toruń posiada cztery porty rzeczne i odpowiednią infrastrukturę dla żeglugi turystycznej, jednak trudno zrozumieć dlaczego niegdyś jedno z największych portowych miast nadwiślańskich obecnie nie pełni żadnej roli portu handlowego.
Ulice miasta portowego
Miasto portowe
Dzielnica portowa
Miejsca nad Wisłą
![](upload/image/bulwar240418.png)
![](upload/image/bramaduchasw290418.png)
![](http://toruntour.pl/upload/image/spichrze0509171828.png)
Liczne spichrze zbożowe przypominają okres handlowej świetności Torunia, który swą rangę miasta królewskiego zbudował jako hanzeatycki port rzeczny. Już w XIII/XIV wieku na terenie Starego Miasta Torunia było około 30 spichrzów, później, w okresie największego rozkwitu handlu zbożem w XVII w. było ich ponad sto. Budowano je właśnie tu - w południowej, nadwiślańskiej części miasta.
![](http://toruntour.pl/upload/image/tarasmostowy130916.jpg)
![](http://toruntour.pl/upload/image/wandanadwisla230118.jpg)
![](upload/image/tablicewysokiejwody240418.jpg)
![](upload/image/grodzaV250418.jpg)
Do naszych czasów - poza Grodzą V - zachowała się jeszcze tylko jedna taka budowla (Grodza VI): mieści się przy Koszarach Racławickich. Pozostałe zostały rozebrane w latach 20. XX w.
![](upload/image/plazamiejska080518.jpg)
![](upload/image/rybaki9-11260418.png)
Basen jachtowy o powierzchni 0,85 ha posiada 160 m umocnień brzegowych, falochron, 26 punktów cumowniczych.
![](upload/image/portzimowy290418.jpg)
![](upload/image/martwawisla030518.png)
![](upload/image/portdrzewny290418.jpeg)
![](upload/image/mostpilsudskiego010518.jpg)
Do 1984 r. funkcjonował jako most pieszo-drogowo-tramwajowy, obecnie jako most pieszo-drogowy. W 1939 r. wysadzony przez wycofujące się z Torunia wojska polskie. W 1940 r. prowizorycznie odbudowany przez wojska niemieckie, a w 1945 r. przez nie wysadzony. Na nowo odbudowany w latach 1945-1949.
![](upload/image/Torun-most-kolejowy-190x%5B1%5D.jpg)
Most ten przejął funkcje mostu na Wiśle w Toruniu zbudowanego przywilejem króla Jana Olbrachta (zobacz: Most króla Jana Olbrachta). Został wybudowany w latach 1870-1873, pierwotnie przystosowany był także do ruchu kołowego i pieszego. Most ten był uważany za jedno z najwybitniejszych dzieł sztuki inżynierskiej na terenie ówczesnych Niemiec.
Był ważnym elementem XIX-wiecznej Twierdzy Toruń.
![](http://toruntour.pl/upload/image/mostzawackiej0705180125.jpg)
![](http://toruntour.pl/upload/image/winnica171017.png)
Położona na zboczu wyższych teras nadwiślańskich jest urokliwą częścią Torunia przywołującą dawny, sięgający średniowiecza klimat osady związanej z uprawą winorośli i później związanej z rybołówstwem i flisactwem. Zachowana stara zabudowa przydaje sielskiego i podmiejskiego nastroju w środku miasta. Uroku dopełniają wspaniałe nadwiślańskie krajobrazy.
![](upload/image/sciezkaszkolna080518.png)
Nazwę swoją wywodzi od dawnej szkoły położonej przy ul. Lubickiej, do której dzieci z Winnicy niewątpliwie miały pod górkę.
![](http://toruntour.pl/upload/image/buchta171017013.jpg)
Położona ok. 4,5 km na wschód od Rynku Staromiejskiego, bezpośrednio wiedzie tu ul. Winna.
Do czasu regulacji Wisły i likwidacji nierówności brzegów przez władze Królestwa Prus w ostatniej ćwierci XIX w. Wisła płynęła kilkoma odnogami i rozlewiskami. Od tychże rozlewisk - małych zatok, zalewów, zwanych w języku staropolskim buchtami pochodzi nazwa góry.
![](https://toruntour.pl/upload/image/skansenkaszczorek170517.jpg)
![](http://toruntour.pl/upload/image/kepabazarowapanorama100916.jpg)
![](http://www.toruntour.pl/upload/image/dybow110916.jpg)
![](upload/image/nieszawadybow090518.jpg)
![](upload/image/malawisla090518.jpg)
![](http://toruntour.pl/upload/image/olederskiparketno300417.jpg)
Głównym założeniem Parku jest odtworzenie krajobrazu kulturowego nadwiślańskiej wsi z przełomu XIX i XX w. Na powierzchni ponad 5 ha, zrekonstruowany został fragment wsi o najbardziej charakterystycznym dla osadnictwa olenderskiego układzie, czyli tzw. rzędówki bagiennej. Główna droga wytyczona została wzdłuż wału przeciwpowodziowego zabezpieczającego koryto Wisły, w poprzek której powstały równoległe pasy pół, które oddzielają kanały odwadniające, obsadzone wierzbami. Na ich terenie ulokowane zostały 3 zagrody, składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarskich.
Miejsca powiązane
Powiązania Torunia z Wisłą, komunikacją wodną i znaczeniem Wisły w historii miasta nie odnoszą się oczywiście tylko do bezpośrednich miejsc i lokalizacji nadwiślańskich. Wisła odegrała dla Torunia znaczącą, wręcz podstawową rolę miastotwórczą, wprost przeciwnie do jej roli dla dzisiejszego Torunia. W oparciu o możliwości, jakie stwarzała Wisła powstał dobrobyt Torunia i będące jego pozostałością współczesne nam dziedzictwo. Wisła była źródłem prosperity Torunia - dawniej jednego z największych i nabogatszych miast państwa krzyżackiego i Rzeczpospolitej przedrozbiorowej. Kupcy toruńscy utrzymujący żywe kontakty handlowe z Europą zachodnią, północną i wschodnią posiadali swoje statki. Była w Torunia stocznia rzeczna, liczna społeczność zawodów związanych z wodą i portem - flisacy, tragarze, szyprowie, retmani, szkutnicy i i in. Były wreszcie dziesiątki spichrzy, stanowiących magazyny dla towarów handlowych.
Dwór Artusa
Kaplica św. Mikołaja w kościele Świętojańskim
Kaplica św. Barbary w kościele Świętojańskim
![](http://toruntour.pl/upload/image/kaplicaswbarbary280618.png)
U jego stóp od 2015 r. znajduje się relikwiarz z relikwiami bł. Jana z Łobdowa - związanego z Toruniem franciszkanina, zmarłego w 1264 r., patrona flisaków i żeglarzy.
Malowidło Trwoga na statku kupieckim
![](http://www.toruntour.pl/upload/image/trwoganastatkukupieckim100218.png)
Digitus Dei - zegar flisacki
![](http://www.toruntour.pl/upload/image/digitusdei1505171.jpg)
Nazwa jego (łac. Digitus Dei - pol. Palec Boży) pochodzi od znajdującej się tu tylko jednej wskazówki - godzinowej, zakończonej dłonią z dwoma palcami wskazującymi na godzinę. Zegar nie pokazuje więc dokładnie minut.
Czarny Krucyfiks
![](http://www.toruntour.pl/upload/image/czarnychrystus110218.png)
Otoczony jest legendą i uznawany za cudowny. Szczególnym kultem cieszyła się figura wśród flisaków, którzy spławiając drewno Wisłą z południa Polski i z Rusi zatrzymywali się w Toruniu, będącym wtedy jednym z najwazniejszych miejsc etapowych i postojowych. Niektórzy z flisaków tu kończyli swoje transporty, inni je przejmowali.
Gospoda Pod Turkiem i Gruba Maryna
![](http://www.toruntour.pl/upload/image/kamienicaschotdorffowxixwp.png)
Toruń flisacki
Grupa zawodowych flisaków ukształtowała się w Toruniu już w XIII w. W Toruniu - pierwszym krzyżackim mieście na wodnej drodze wiślanej z Królestwa Polskiego - przejmowali oni transporty rzeczne od kupców polskich. Najstarszy statut określający prawa i obowiązki flisackiej braci pochodzi z 1. poł. XIV w.
Oprac. Arkadiusz Skonieczny, data publikacji: 21-04-2018